Από τον τόπο στον τρόπο
Μια επιλογή από τη δουλειά του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ για τα τοπικά ζητήματα που μπορεί να αποτελέσει μοντέλο δράσης
Τα όρια ανάμεσα στο Παγκόσμιο και το Τοπικό έχουν αρχίσει να γίνονται όλο και περισσότερο δυσδιάκριτα τα τελευταία χρόνια. Οι τόποι μας, είτε πρόκειται για μικρά χωριά είτε για μεγάλα αστικά κέντρα, έρχονται αντιμέτωποι με νέες και αναδυόμενες προκλήσεις, για τις οποίες μοιάζουν απολύτως απροετοίμαστοι. Καθίσταται σαφές πως πρέπει να ξανασκεφτούμε τις τοπικές μας πολιτικές. Οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του Οκτωβρίου 2023 -εκλογές που θα οδηγήσουν τις πόλεις και τις περιφέρειες στο ορόσημο του 2030- περνούν στην ιστορία ως μία ακόμη χαμένη ευκαιρία για επανεξέταση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των τοπικών αρχών στην Ελλάδα. Μία δημόσια συζήτηση πολύ φτωχή σε περιεχόμενο, με έμφαση σε κομματικά χρίσματα, συνθηματολογία, Tik Tok, σκανδαλολογία και αναπαραγωγή φριχτών και προσβλητικών στερεοτύπων.
Πώς μπορούμε να σκεφτούμε τις μελλοντικές προοπτικές των κοινοτήτων μας πέρα από τον χρονικό ορίζοντα μίας εκλογικής αναμέτρησης; Παρακάτω επιχειρήσαμε να συγκεντρώσουμε υλικό που έχει δημοσιευτεί από το Ίδρυμά μας τα τελευταία χρόνια, σε μια προσπάθεια να προσφέρουμε έμπνευση και κάποια εργαλεία σε αιρετούς αυτοδιοικητικούς και διοικητικό προσωπικό που αντιλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο τη μεταρρυθμιστική αναγκαιότητα. Επιχειρήσαμε να δώσουμε ένα στίγμα προς ποια κατεύθυνση μπορούμε να κοιτάξουμε, σε κάθε περίπτωση πέρα από το αποτυχημένο, εξαιρετικά συγκεντρωτικό μοντέλο που ακολουθήθηκε για δεκαετίες.
Αφιερώματα
Εκδόσεις
Άρθρα
Εγκαίνια ενός νέου πάρκου τσέπης. Η συμμετοχικότητα ήταν το κλειδί τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην κατασκευή του. Μέλη και εργαζόμενα άτομα του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας, άτομα από τη γειτονιά και φίλοι/-ες του Βαρδάρη ένωσαν τις δυνάμεις τους. Έτσι δημιουργήθηκε ένας νέος κοινοτικός χώρος συνάντησης, χαλάρωσης και δημιουργικότητας από, με και για την ίδια τη γειτονιά!
Video
Θέματα της συνεδρίας ήταν τα προβλήματα που υπάρχουν στην υποστήριξη των κάθε είδους μειονοτήτων, ο ρόλος των τοπικών αρχών και κοινοτήτων, αλλά και γενικότερα η διαχείριση μιας καινούργιας κοινωνικής δυναμικής που γεννιέται τα τελευταία χρόνια και μας καλεί να επανεξετάσουμε τον τρόπο που ζούμε μαζί. Ειδικότερα συζητήθηκαν η συμπερίληψη των γυναικών στον αστικό σχεδιασμό και το ζήτημα της ένταξης των προσφύγων, μέσα από την οπτική των τοπικών κοινωνιών και της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Αλέξανδρος Κιουπκιολής
Μια εισαγωγή στο κίνημα του νέου (ή ριζοσπαστικού) δημοτισμού, που εμφανίστηκε δυναμικά τα τελευταία χρόνια και έχει αποκτήσει παγκόσμια διάσταση, καθώς διάφορες μορφές του εφαρμόζονται σε εκατοντάδες πόλεις ή γειτονιές πόλεων της Ευρώπης και όλου του πλανήτη. Η εισήγηση παρουσιάζει συγκεκριμένα τα επιτυχημένα παραδείγματα της Ισπανίας και ιδιαίτερα της Βαρκελώνης, καθώς και της Ιταλίας (Μπολόνια και Νάπολη).
Άλεξ Παζαΐτης
Η υψηλή τεχνολογία έχει πλεονεκτήματα αλλά και πολλά μειονεκτήματα, όπως μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, πιθανότητα παιδικής εργασίας, προσπάθεια ελέγχου των χρηστών, κ.ά. Παράλληλα χρησιμοποιεί κλειστές, πατενταρισμένες, ελεγχόμενες και γι’ αυτό συχνά πεπερασμένες τεχνολογίες. Η αντιπρόταση είναι η ανοιχτή, δωρεάν και διαμοιραζόμενη τεχνολογία που μπορεί να λειτουργεί τόσο παγκόσμια όσο και τοπικά. Οκτώ προτάσεις για τη λειτουργία πάρκων ανοιχτής τεχνολογίας.
Mladen Domazet
Στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας, πόλη με σημαντικά αστικά προβλήματα αλλά και με μεγάλο θέμα αποχής των ψηφοφόρων, δημιουργήθηκε το 2017 ένα ισχυρό κίνημα πολιτών που κατάφερε το 2021 να κερδίσει τις δημοτικές εκλογές. Πώς προέκυψε σε μια περιοχή που –λανθασμένα– θεωρείται αδιάφορη ως προς τα ζητήματα της οικολογίας, πώς απευθύνθηκε στους πολίτες, ποιο το πρόγραμμά του και τι προβλήματα αντιμετωπίζει τώρα που βρίσκεται στην εξουσία;
Xavier Rubio Cano
Στη Βαρκελώνη, που αποτελεί ίσως το πιο επιτυχημένο παράδειγμα ριζοσπαστικού δημοτισμού, δίνεται μεγάλη έμφαση στην προώθηση της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας ως μια δύναμη μετασχηματιστική, που θα μπορέσει να υποσκάψει και να υπερβεί τον καπιταλισμό. Μια σύντομη αναδρομή στη σχεδόν εκατόχρονη ιστορία της ΚΑΛΟ στην Καταλωνία, οι σημαντικότεροι σταθμοί, το ορόσημο του 2015, το παρόν του θεσμού αλλά και το όραμα για το μέλλον.
Ανδρέας Καραδάκης
Σε μια χώρα δίχως παράδοση στην κοινωνική κατοικία, όπου η στεγαστική πολιτική ήταν ανύπαρκτη και η κατοικία θεωρούνταν μια αποκλειστικά ιδιωτική υπόθεση, ο δήμος Θεσσαλονίκης επιχειρεί να δώσει λύση στα έντονα στεγαστικά προβλήματα μέσω της δημιουργίας ενός Φορέα Παροχής Κοινωνικής Κατοικίας. Ο Φορέας θα παρέχει κίνητρα στους ιδιοκτήτες ώστε να του παραχωρήσουν τα ακίνητά τους με χαμηλό μίσθωμα και με τη σειρά του θα τα διαθέτει σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες σε προσιτές τιμές.
Γεωργία Μπεκριδάκη
Ο συμμετοχικός δημοτικός προϋπολογισμός είναι μια διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο για την κατανομή μέρους του διαθέσιμου προϋπολογισμού ενός δήμου. Μέσα από τον συμμετοχικό προϋπολογισμό οι πολίτες εμπλέκονται στη διαδικασία από το πολύ αρχικό στάδιο και για μεγάλο χρονικό διάστημα, διαχειρίζονται πόρους και ενδυναμώνονται ως προς την κουλτούρα παρέμβασης στα κοινά. Στην Ελλάδα υπάρχουν λίγα αλλά ελπιδοφόρα παραδείγματα.
