Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος - «Νοιαζόμαστε, συζητάμε, αναλαμβάνουμε δράση»

Η εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή σύντομων πλάνων χωρίς σχολιασμό από το EuroNews, στα οποία εναλλάσσονταν σκηνές από πυρκαγιές και πλημμύρες που έπληξαν πρόσφατα την Ελλάδα. Στη συνέχεια προβλήθηκε το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ «Σχέδιο Ξανθίππη – Όταν ένας κορμός ξεριζώθηκε», με θέμα ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι μέσα από το οποίο φοιτητές και σπουδαστές αξιοποίησαν τα υλικά απομεινάρια της καταστροφής από τον μεσογειακό κυκλώνα «Ιανός» στην περιοχή της Λίμνης Πλαστήρα (2020) για να δημιουργήσουν έργα τα οποία παρέμειναν επί τόπου ως μόνιμα εκθέματα.

Αυτές οι εικόνες έδωσαν και το έναυσμα για να ξεκινήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, στην οποία οι τρεις εκλεκτοί ομιλητές, με διαφορετικό υπόβαθρο ο καθένας και η καθεμιά τους, βρήκαν κοινούς τόπους και έδωσαν στο κοινό πολλά ερεθίσματα για σκέψη και προβληματισμό.

Η Θούλη Μυσιρλόγλου, διευθύντρια του MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, μάς θύμισε το κίνημα της land art από τη δεκαετία του ’60 και του ’70 και επεσήμανε πως η αντίδραση των καλλιτεχνών σε φαινόμενα που απειλούν τον άνθρωπο, την κοινωνία και τον πλανήτη, όπως π.χ. ο καταναλωτισμός και η εμπορευματοποίηση παλαιότερα ή η κλιματική κρίση σήμερα, είναι κάτι διαχρονικό. Μίλησε για το θέμα της φετινής 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, που ήταν η «Γεωκουλτούρα», και αναφέρθηκε σε χαρακτηριστικά έργα της όπως η «Κλιματική Βουλή», που καλούσε τους πολίτες να μιλήσουν εξ ονόματος μη ανθρώπινων όντων και να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους. Ανέφερε και άλλα σπουδαία έργα σύγχρονης τέχνης που επιφυλάσσουν μια παρηγορητική φροντίδα για τους ανθρώπους και τα άλλα ζωντανά πλάσματα, μίλησε για τις πολιτικές διαστάσεις τους και τόνισε πως η τέχνη μπορεί να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για όλα αυτά τα θέματα με έναν άμεσο, βιωματικό και γι’ αυτό πολύ αποτελεσματικό τρόπο.

Ο Λέων Καπέτας από το Resilient Cities Network, ειδικός σε θέματα κλιματικής προσαρμογής και ανθεκτικότητας, αναφέρθηκε ειδικότερα στην αστική ανθεκτικότητα, δηλαδή στην ικανότητα των πόλεων όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά και να εξελίσσονται, ανεξάρτητα από τις χρόνιες πιέσεις και τις έκτακτες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν. Έφερε πολλά επιτυχημένα παραδείγματα από πόλεις και δήμους του εξωτερικού, όπου υπάρχει έρευνα, πειραματισμός και μακροχρόνια σχεδίαση από τις υπηρεσίες των δήμων και όχι από την πολιτική διοίκησή τους. Όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη, θεωρεί πως το μεγαλύτερο ζήτημα ανθεκτικότητας που έχει να αντιμετωπίσει είναι τα ζητήματα κινητικότητας και συνδεσιμότητας, που θα επέτρεπαν στους κατοίκους της να κινούνται με ταχύτητα, ασφάλεια, συνέπεια και αξιοπρέπεια σε όλη την έκτασή της. Υπογράμμισε, τέλος, πως αστική ανθεκτικότητα δίχως ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη δεν μπορεί να υπάρξει, καθώς οι αρνητικές επιπτώσεις ενός φαινομένου δεν πλήττουν το ίδιο όλους τους κατοίκους μιας πόλης, αλλά περισσότερο τους μη προνομιούχους.

Ο Φίλιππος Πολατσίδης, μέλος της ομάδας των «Περβολάρηδων Θεσσαλονίκης», μίλησε για μια άλλη πτυχή της ανθεκτικότητας, η οποία εστιάζει όχι τόσο σε έναν σχεδιασμό με τεχνικά χαρακτηριστικά αλλά στην κοινωνική αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων μιας κοινότητας. Με παράδειγμα την ομάδα στην οποία δραστηριοποιείται ο ίδιος, αναφέρθηκε στις προσπάθειες των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ήδη από τις αρχές της οικονομικής κρίσης να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ώστε να μπορούν όλοι να διαθέτουν τα βασικά αγαθά για τη ζωή τους. Σήμερα οι «Περβολάρηδες» ασχολούνται με την τροφή και τις σχέσεις που διαμορφώνονται σε όλη τη διάρκεια του κύκλου της: από τη σπορά μέχρι την ανάκτηση των σπαταλώμενων τροφίμων, την επεξεργασία, την αποθήκευση και τη διανομή τους σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη.

Ας σημειωθεί εδώ πως ο μπουφές που προσφέρθηκε στην εκδήλωση ήταν από μια αντίστοιχη ομάδα, τους Chefs for Zero Hunger, που εδώ και μερικά χρόνια μοιράζουν διακριτικά μερίδες φαγητού στους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας.

Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος ολοκληρώθηκε με τον καθαρισμό του Κελλάριου όρμου, που βρίσκεται σε απόσταση πέντε λεπτών από τον χώρο της εκδήλωσης, σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση iSea. Ο Κελλάριος όρμος, ίσως το μόνο αδιαμόρφωτο σημείο σε όλο το παραλιακό μέτωπο της πόλης, βρίσκεται σε τέτοιο σημείο που δέχεται πολλά ρεύματα και μαζί τους τα απορρίμματα που μεταφέρουν. Έτσι, πρόκειται για ένα σημείο με πάρα πολύ μεγάλη πλαστική ρύπανση – και μάλιστα πλαστικά σε πολύ μικρά κομμάτια. Μέσα στη λίγη ώρα που διήρκεσε η δράση μαζέψαμε σχεδόν 25 κιλά απορριμμάτων και ανακυκλώσιμων υλικών, ενώ είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε για την περιοχή, για τη θαλάσσια ρύπανση αλλά και για την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων από τους ανθρώπους της iSea, που μας παρείχε τα υλικά καθαρισμού και μας καθοδήγησε στον καθαρισμό. Ήταν μια συμβολική ανάληψη δράσης για το περιβάλλον, που σκοπό είχε να κινητοποιήσει κυρίως τους ανθρώπους της γειτονιάς και να μεταδώσει το μήνυμα πως ο καθένας και η καθεμιά από εμάς μπορεί να έχει μια συνεισφορά στον αγώνα για ένα καλύτερο περιβάλλον.

Αριστερά: Φίλιππος Πολατσίδης, Όλια Παναγιωτοπούλου, επικεφαλής του Europe Direct Θεσσαλονίκης, Κατερίνα Ομουρίδου από το Europe Direct, Μιχάλης Γουδής, διευθυντής του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ Θεσσαλονίκης. Κέντρο: Τα απορρίμματα που συνελέγησαν από τον Κελλάριο όρμο. Δεξιά: Στιγμιότυπο από την προβολή του ντοκιμαντέρ.