Φθινοπωρινό Σχολείο για το Συνεταιριστικό Δίκαιο και τις Δημόσιες Πολιτικές «Ε-Συν.Νο.Δ.Ο.Σ»
8-13 Νοεμβρίου 2021
Το Φθινοπωρινό Σχολείο «Ε-Συν.Νο.Δ.Ο.Σ» (Εκπαίδευση στη ΣΥΝεταιριστική ΝΟμοθεσία, το Δίκαιο, την Οργάνωση και τη Συνεργασία) εστιάζει κυρίως στην ανάγκη εναρμόνισης και ενοποίησης της ελληνικής συνεταιριστικής νομοθεσίας, καθώς ο κατακερματισμός της αποτελεί μία από τις βασικές αδυναμίες της. Επιπλέον, αναδεικνύει κοινωνικά καινοτόμες δημόσιες πολιτικές σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.
Διοργάνωση: • IUS Cooperativum - A Community of Co-operative Lawyers • Πανελλήνιος Σύλλογος Φοιτητών/-τριών και Αποφοίτων του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου Σε συνεργασία με: Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ - Γραφείο Θεσσαλονίκης, Ελλάδα Με την υποστήριξη: • Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης • Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» του ΕΑΠ • Σωματείο Εκπαιδευτική Πλατφόρμα ΚΑΛΟ // kalomathe.gr • Μέλη του Παρατηρητηρίου Θεσμικών Εξελίξεων για τους Συνεταιρισμούς και την Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία (ΚΑΛΟ)
Η διοργάνωση πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά. Παρακάτω μπορείτε να δείτε τα βίντεο με τις εισηγήσεις και να διαβάσετε τόσο σύντομες όσο και εκτενέστερες περιλήψεις τους.
Διαθέσιμοι σε όλα τα βίντεο ελληνικοί υπότιτλοι.
Θεματική Α’: Δημοτισμός και διευκολυντικές δημόσιες πολιτικές σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης
Αλέξανδρος Κιουπκιολής
Μια εισαγωγή στο κίνημα του νέου (ή ριζοσπαστικού) δημοτισμού, που εμφανίστηκε δυναμικά τα τελευταία χρόνια και έχει αποκτήσει παγκόσμια διάσταση, καθώς διάφορες μορφές του εφαρμόζονται σε εκατοντάδες πόλεις ή γειτονιές πόλεων της Ευρώπης και όλου του πλανήτη. Η εισήγηση παρουσιάζει συγκεκριμένα τα επιτυχημένα παραδείγματα της Ισπανίας και ιδιαίτερα της Βαρκελώνης, καθώς και της Ιταλίας (Μπολόνια και Νάπολη).
Άλεξ Παζαΐτης
Η υψηλή τεχνολογία έχει πλεονεκτήματα αλλά και πολλά μειονεκτήματα, όπως μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, πιθανότητα παιδικής εργασίας, προσπάθεια ελέγχου των χρηστών, κ.ά. Παράλληλα χρησιμοποιεί κλειστές, πατενταρισμένες, ελεγχόμενες και γι’ αυτό συχνά πεπερασμένες τεχνολογίες. Η αντιπρόταση είναι η ανοιχτή, δωρεάν και διαμοιραζόμενη τεχνολογία που μπορεί να λειτουργεί τόσο παγκόσμια όσο και τοπικά. Οκτώ προτάσεις για τη λειτουργία πάρκων ανοιχτής τεχνολογίας.
Mladen Domazet
Στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας, πόλη με σημαντικά αστικά προβλήματα αλλά και με μεγάλο θέμα αποχής των ψηφοφόρων, δημιουργήθηκε το 2017 ένα ισχυρό κίνημα πολιτών που κατάφερε το 2021 να κερδίσει τις δημοτικές εκλογές. Πώς προέκυψε σε μια περιοχή που –λανθασμένα– θεωρείται αδιάφορη ως προς τα ζητήματα της οικολογίας, πώς απευθύνθηκε στους πολίτες, ποιο το πρόγραμμά του και τι προβλήματα αντιμετωπίζει τώρα που βρίσκεται στην εξουσία;
Θεματική Β’: Εξετάζοντας επιτυχή διεθνή και εγχώρια παραδείγματα δημόσιων πολιτικών
Luigi Martignetti
Δεν είναι καθόλου αυτονόητη η θέση που κατέχει σήμερα η κοινωνική οικονομία μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Όταν ξεκίνησε όλη αυτή η προσπάθεια, όσοι και όσες μιλούσαν για το θέμα αντιμετωπίζονταν ως περιθωριακοί έως και γραφικοί τύποι, αλλά σήμερα η κοινωνική οικονομία είναι εδώ και κάθεται στο ίδιο τραπέζι με άλλες μορφές επιχειρηματικότητας. Μια περιεκτική αναδρομή στους δέκα πλέον σημαντικούς σταθμούς αυτής της σχεδόν 30χρονης πορείας!
Xavier Rubio Cano
Στη Βαρκελώνη, που αποτελεί ίσως το πιο επιτυχημένο παράδειγμα ριζοσπαστικού δημοτισμού, δίνεται μεγάλη έμφαση στην προώθηση της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας ως μια δύναμη μετασχηματιστική, που θα μπορέσει να υποσκάψει και να υπερβεί τον καπιταλισμό. Μια σύντομη αναδρομή στη σχεδόν εκατόχρονη ιστορία της ΚΑΛΟ στην Καταλωνία, οι σημαντικότεροι σταθμοί, το ορόσημο του 2015, το παρόν του θεσμού αλλά και το όραμα για το μέλλον.
Ανδρέας Καραδάκης
Σε μια χώρα δίχως παράδοση στην κοινωνική κατοικία, όπου η στεγαστική πολιτική ήταν ανύπαρκτη και η κατοικία θεωρούνταν μια αποκλειστικά ιδιωτική υπόθεση, ο δήμος Θεσσαλονίκης επιχειρεί να δώσει λύση στα έντονα στεγαστικά προβλήματα μέσω της δημιουργίας ενός Φορέα Παροχής Κοινωνικής Κατοικίας. Ο Φορέας θα παρέχει κίνητρα στους ιδιοκτήτες ώστε να του παραχωρήσουν τα ακίνητά τους με χαμηλό μίσθωμα και με τη σειρά του θα τα διαθέτει σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες σε προσιτές τιμές.
Γεωργία Μπεκριδάκη
Ο συμμετοχικός δημοτικός προϋπολογισμός είναι μια διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο για την κατανομή μέρους του διαθέσιμου προϋπολογισμού ενός δήμου. Μέσα από τον συμμετοχικό προϋπολογισμό οι πολίτες εμπλέκονται στη διαδικασία από το πολύ αρχικό στάδιο και για μεγάλο χρονικό διάστημα, διαχειρίζονται πόρους και ενδυναμώνονται ως προς την κουλτούρα παρέμβασης στα κοινά. Στην Ελλάδα υπάρχουν λίγα αλλά ελπιδοφόρα παραδείγματα.
Θεματική Γ’: Δημόσιες συμβάσεις κοινωνικής αναφοράς και προγραμματικές συμβάσεις στην τοπική κλίμακα
Άλεξ Παζαΐτης
Τα Πάρκα Ανοιχτής Τεχνολογίας είναι χώροι που αξιοποιούν τις δυνατότητες της ανοιχτής τεχνολογίας, η οποία δεν έχει αποκλειστικά δικαιώματα πνευματικής δημιουργίας. Βασικά στοιχεία μιας ανοιχτής τεχνολογίας είναι η ανοιχτή γνώση (π.χ. Wikipedia), ο ανοιχτός κώδικας (π.χ. Linux) και ο ανοιχτός σχεδιασμός (ή ανοιχτό «υλισμικό»), δηλαδή υλικές συσκευές των οποίων τα σχέδια διανέμονται με άδειες αντίστοιχες των creative commons.
Θεματική Δ’: Εναρμόνιση και ενοποίηση της συνεταιριστικής νομοθεσίας: προβλήματα, προκλήσεις και επιτυχή παραδείγματα από τον ευρωπαϊκό Νότο
Henrý Hagen
Παρόλο που υπάρχει το επιχείρημα ότι «το ενιαίο είναι δικτατορία, ενώ το πολλαπλό είναι δημοκρατία», αυτό που προκρίνεται γενικά για τη συνεταιριστική νομοθεσία είναι ο ένας διεθνής νόμος, δηλαδή ένα κείμενο που θα αφορά κάθε συνεταιρισμό σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Αυτή την τάση μπορεί να ακολουθήσει και η Ελλάδα, εναρμονίζοντας σε πρώτη φάση το συνεταιριστικό της δίκαιο σε εθνικό επίπεδο.
Deolinda Meira
Η πορτογαλική συνεταιριστική νομοθεσία είναι συγκεντρωμένη σε έναν γενικό νόμο με την ονομασία «Συνεταιριστικός κώδικας Πορτογαλίας». Ο κώδικας ρυθμίζει τα σχετικά με τους συνεταιρισμούς έχοντας δύο έγνοιες: να διατηρήσει τη συνεταιριστική ταυτότητα επιτρέποντας τη συνεταιριστική επιχειρηματικότητα αλλά και τη χρηματοδότηση. Κάποια βασικά σημεία του είναι ο ενιαίος ορισμός του συνεταιρισμού, η υποχρεωτική σήμανση των επιχειρήσεων και ο ελεγχόμενος ρόλος των επενδυτών.
David Hiez
Δύο είναι τα βασικά προβλήματα της γαλλικής συνεταιριστικής νομοθεσίας: δημιουργεί σύγχυση μεταξύ συνεταιρισμών και εταιρειών και διαθέτει ολοένα και περισσότερους ειδικούς νόμους και ειδικές διατάξεις. Έτσι, χωρίς να είναι στο σύνολό του αρνητικός, υποφέρει από έντονο κατακερματισμό που αποδυναμώνει τις συνολικές διεκδικήσεις του συνεταιριστικού κινήματος και κάνει τους ειδικούς νόμους ευάλωτους σε πολιτικές επιθέσεις.
Θεματική Ε’: Προβλήματα της κατακερματισμένης συνεταιριστικής νομοθεσίας στην Ελλάδα
Ευμορφία Τζίβα
Μια ισχυρή αντίφαση διέπει τις συνεταιριστικές τράπεζες, καθώς είναι πιστωτικά ιδρύματα και ταυτόχρονα συνεταιρισμοί. Προσπαθώντας να παίξουν τόσο κοινωνικό όσο και κερδοσκοπικό ρόλο, αποτυγχάνουν και στους δύο. Επιπλέον ήταν οι μόνες τράπεζες που αφέθηκαν να αντιμετωπίσουν την κρίση μόνες τους χωρίς ανακεφαλαιοποίηση και άλλες κρατικές παρεμβάσεις, ενώ μια σειρά από κεφαλαιουχικές ρυθμίσεις αλλοίωσαν τον συνεταιριστικό χαρακτήρα τους.
Άννα Μητροπούλου
Οι ελληνικοί αγροτικοί συνεταιρισμοί διέρχονται μια τεράστια κρίση εδώ και 40 χρόνια και ουσιαστικά έχουν καταρρεύσει. Έχουν απομακρυνθεί από τις συνεταιριστικές αρχές και αξίες, έχουν συνδεθεί με την κακοδιαχείριση, λειτουργούν ως εταιρικά κεφαλαιουχικά σχήματα και η συνεταιριστική εκπαίδευση των αγροτών έχει διακοπεί οριστικά. Την κατάσταση αυτή επιτείνουν οι πολλοί, διαφορετικοί, αντιφατικοί και οπισθοδρομικοί νόμοι.
Δημοσθένης Κασσαβέτης
Είτε από άγνοια είτε από άποψη, η συνεταιριστική νομοθεσία και πολυνομία στην Ελλάδα οδηγεί σε αποδυνάμωση και διάλυση των συνεταιρισμών, ενώ η μετατροπή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις πιθανόν να έχει σκοπό ακόμη και το πλιάτσικο της περιουσίας τους. Χρειάζεται ενημέρωση των κομμάτων, ενιαία νομοθεσία και κρατική μέριμνα, καθώς σε συνθήκες κρίσης οι επιχειρήσεις που κυρίως διασώζονται είναι οι συνεταιριστικές.
Ιφιγένεια Δουβίτσα
Στην Ελλάδα από έναν γενικό νόμο περάσαμε σε ειδικούς νόμους, που οδήγησαν στον κατακερματισμό όχι μόνο της συνεταιριστικής νομοθεσίας αλλά και της ίδιας της συνεταιριστικής ταυτότητας. Ο κατακερματισμός αυτός 1. δεν απαντάται με την ίδια έκταση-ένταση σε άλλου είδους εταιρείες 2. δεν είναι ούτε αναγκαίος ούτε ωφέλιμος για τους συνεταιρισμούς. Απάντηση είναι η θέσπιση ξανά ενός γενικού συνεταιριστικού νόμου.
Θεματική Στ’: Προτεινόμενο μοντέλο νόμου-πλαισίου περί συνεταιρισμών & αιτιολογική έκθεση
Σοφία Αδάμ
Περιγραφή, εμπειρίες και συμπεράσματα από τη διαδικασία δημοκρατικής συνδιαμόρφωσης του μοντέλου νόμου-πλαίσιου. Πώς ξεκίνησε η όλη διαδικασία, ποιοι έπαιξαν ρόλο, ποια τα πρώτα βήματα; Πώς συνεχίστηκε η προσπάθεια, τι εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν; Ποια προβλήματα προέκυψαν, πώς αντιμετωπίστηκαν θεσμικά ζητήματα, πώς ξεπεράστηκαν διαφωνίες; Ποιες οι μελλοντικές προκλήσεις, πώς η πρόταση θα γίνει προσβάσιμη και κατανοητή, πώς θα φτάσει στους θεσμικούς εκπροσώπους;
Ιφιγένεια Δουβίτσα
Η πρόταση είναι η ενοποίηση της συνεταιριστικής νομοθεσίας, με στόχο: 1) να δημιουργηθεί μια συλλογική συνεταιριστική ταυτότητα 2) να κωδικοποιηθεί το κατακερματισμένο τοπίο 3) να συνδεθούμε με τη νομική μας παράδοση (ο πρώτος σχετικός νόμος ήταν γενικός νόμος) 4) να συσπειρωθούν οι συνεταιρισμοί σε Β/βάθμιες και Γ/βάθμιες οργανώσεις 5) να δημιουργηθεί ένας πανελλήνιος φορέας εκπροσώπησης 6) να διαφοροποιηθεί η νομοθετική μεταχείριση συνεταιρισμών και κεφαλαιουχικών εταιρειών.
Γιώργος Μελισσουργός
Το εργαλείο διαβούλευσης για να γίνει προσβάσιμη η πρόταση στους ενδιαφερόμενους είναι το Loomio. Πρόκειται για ένα διαδικτυακό εργαλείο συζήτησης και ψηφοφορίας το οποίο προσφέρει έναν κοινό χώρο διαμοιρασμού απόψεων, πληροφοριών, προτάσεων και αποτελεσμάτων. Σημαντική λεπτομέρεια, ότι ξεκίνησε για να καλύψει τις ανάγκες του κινήματος Occupy της Νέας Ζηλανδίας το 2012 και αποτελεί παράδειγμα ψηφιακών κοινών.