Πόλη και ύπαιθρος
Αποκωδικοποιώντας ένα πολυεπίπεδο χάσμα
Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμού, εξουσίας, πόρων και ευκαιριών στα μεγάλα αστικά κέντρα είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ελλάδας, το οποίο δημιουργεί ένα εμφανές και πολυεπίπεδο χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου. Η μακροχρόνια οικονομική κρίση και το δημογραφικό πρόβλημα θέτουν τη βιωσιμότητα και τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής υπαίθρου σε κίνδυνο. Το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ με το παρόν αφιέρωμα ανοίγει τη δημόσια συζήτηση για το εν πολλοίς αγνοημένο αυτό ζήτημα, εξετάζοντάς το σε όλη του την πολυπλοκότητα και παρουσιάζοντας όχι μόνο τα προβλήματα αλλά και καλές πρακτικές που μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα για τις ελληνικές πόλεις και περιφέρειες.
Βίντεο
Ενταγμένη στο συνέδριό μας «Rethink! Φόρουμ Ιδεών – Μια πράσινη πυξίδα για την Ελλάδα: κοινωνία, οικονομία, οικολογία», η συνεδρία με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου» έβαλε ουσιαστικά ένα νέο ζήτημα στον δημόσιο διάλογο: τις –πολύ συχνά– χαοτικές διαφορές ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις και την ύπαιθρο. Δείτε το βίντεο με όλη τη συνεδρία.
Rethink! Φόρουμ Ιδεών #3 Θεματική συνεδρία: Αντιμετωπίζοντας το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου - Heinrich Boell Foundation - Office Thessaloniki
Watch on YouTubeΣυνομιλούν οι: Βύρων Κοτζαμάνης, αφυπηρετήσας καθηγητής Δημογραφίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Σεβνταλίνα Νένκοβα, διευθύντρια Εκπαίδευσης και Κοινωνικών Δραστηριοτήτων του δήμου Γκάμπροβο Βουλγαρίας, Άλεξ Παζαΐτης, ερευνητής, Tallinn University of Technology, μέλος του P2P Lab, Carolina Perpiñá Castillo, εδαφική και γεωχωρική αναλύτρια, Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Συντονισμός: Αλεξία Καλαϊτζή, δημοσιογράφος.
Ο Βύρων Κοτζαμάνης διευκρινίζει ότι το χάσμα αφορά όχι γενικά τις πόλεις και τα χωριά, αλλά αφενός τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και αφετέρου όλη την υπόλοιπη χώρα. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά, το 50% του πληθυσμού στην Ελλάδα είναι συγκεντρωμένο στο 3% της έκτασης της χώρας! Υπογραμμίζει ότι η ελληνική ύπαιθρος δεν διαθέτει ζωντανές δυνάμεις αλλά έναν όλο και πιο γηρασμένο πληθυσμό και δηλώνει απαισιόδοξος ότι μπορεί να υπάρξει αναστροφή του φαινομένου. Από την πλευρά της η Carolina Perpiñá Castillo εισφέρει στη συζήτηση επίσημα στοιχεία της ΕΕ για το χάσμα υπαίθρου και πόλης, το οποίο έχει προσεγγιστεί από πολλές διαφορετικές πλευρές. Σημαντικοί σχετικοί δείκτες, όπως εξηγεί, είναι η δημογραφική μετατόπιση, η απόσταση του πληθυσμού από υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, καθώς και η πρόσβαση σε ευρυζωνική σύνδεση στο ίντερνετ. Στα περισσότερα από αυτά η Ελλάδα βρίσκεται δυστυχώς κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο… Μεταφέροντας καλές πρακτικές από το εξωτερικό σε θεσμικό επίπεδο, η Σεβνταλίνα Νένκοβα μιλά για διάφορα πρότζεκτ και επιτεύγματα του Γκάμπροβο της Βουλγαρίας, χάρη στα οποία η πόλη αυτή των περίπου 60.000 κατοίκων βραβεύτηκε το 2021 με το σημαντικό Green Leaf Award της ΕΕ. Μια άλλη καλή πρακτική, αλλά από έναν διαφορετικό δρόμο, μας μεταφέρει ο Αλέξανδρος Παζαΐτης, ο οποίος συμμετέχει σε μια ομάδα που εφαρμόζει τις ανοιχτές τεχνολογίες (ελεύθερο λογισμικό χωρίς πατέντες, διαμοιρασμός γνώσης κλπ.), ώστε να κατασκευάζει σε ένα εργαστήριο στα Τζουμέρκα εργαλεία προσαρμοσμένα ειδικά στις ανάγκες του τόπου.
Άρθρα
Δημοσκόπηση
Οδοιπορικά
Μια πρώτη προσπάθεια χαρτογράφησης πιθανών απαντήσεων στην ερώτηση για τους τρόπους γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ υπαίθρων και πόλεων αποτελούν δύο σύντομα οδοιπορικά που πραγματοποιήσαμε στη Ραψάνη του νομού Λάρισας και στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων. Η επιλογή των περιοχών αυτών βασίστηκε στις εναλλακτικές οπτικές που αναπτύσσονται γύρω από την κοινότητα και την τεχνολογία και τις προοπτικές που θα μπορούσαν να ανοίξουν ως προς τις δυνατότητες ανάπτυξης. Το υλικό που συγκεντρώθηκε με αφορμή αυτά τα οδοιπορικά ελπίζουμε πως συμβάλλει σε έναν ευρύτερο διάλογο θεωρίας και πράξης για τις υπαίθρους στην Ελλάδα.
Εκδόσεις
Τρεις εκδόσεις του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ φωτίζουν διαφορετικές πτυχές των ζητημάτων που θέτει η διάκριση μεταξύ πόλης και υπαίθρου