Αντιμετωπίζοντας το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου

Ενταγμένη στο συνέδριό μας «Rethink! Φόρουμ Ιδεών – Μια πράσινη πυξίδα για την Ελλάδα: κοινωνία, οικονομία, οικολογία», η συνεδρία με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας το χάσμα μεταξύ πόλης και υπαίθρου» έβαλε ουσιαστικά ένα νέο ζήτημα στον δημόσιο διάλογο: τις –πολύ συχνά– χαοτικές διαφορές ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις και την ύπαιθρο και τον κίνδυνο που διατρέχουν οι προοπτικές των ελληνικών αγροτικών περιοχών. Ο Βύρων Κοτζαμάνης, αφυπηρετήσας καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης και επιστημονικός υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος «Δημογραφικά προτάγματα στην έρευνα και πρακτική στην Ελλάδα», διευκρίνισε ότι το χάσμα αφορά όχι γενικά τις πόλεις και τα χωριά, αλλά αφενός τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και αφετέρου όλη την υπόλοιπη χώρα. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, το 50% του πληθυσμού στην Ελλάδα είναι συγκεντρωμένο στο 3% της έκτασης της χώρας! Υπογράμμισε ότι η ελληνική ύπαιθρος δεν διαθέτει ζωντανές δυνάμεις αλλά έναν όλο και πιο γηρασμένο πληθυσμό και δήλωσε απαισιόδοξος ότι μπορεί να υπάρξει αναστροφή του φαινομένου. Από την πλευρά της η Carolina Perpiñá Castillo, εδαφική και γεωχωρική αναλύτρια στο Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εισέφερε στη συζήτηση επίσημα στοιχεία της ΕΕ για το χάσμα υπαίθρου και πόλης, το οποίο έχει προσεγγιστεί από πολλές διαφορετικές πλευρές. Σημαντικοί σχετικοί δείκτες, όπως εξήγησε, είναι η δημογραφική μετατόπιση, η απόσταση του πληθυσμού από υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, καθώς και η πρόσβαση σε ευρυζωνική σύνδεση στο ίντερνετ. Στα περισσότερα από αυτά η Ελλάδα βρίσκεται δυστυχώς κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο… Μεταφέροντας καλές πρακτικές από το εξωτερικό σε θεσμικό επίπεδο, η διευθύντρια Εκπαίδευσης και Κοινωνικών Δραστηριοτήτων του Γκάμπροβο της Βουλγαρίας Σεβνταλίνα Νένκοβα μίλησε για διάφορα πρότζεκτ και επιτεύγματα του δήμου, χάρη στα οποία η πόλη αυτή των περίπου 60.000 κατοίκων βραβεύτηκε το 2021 με το σημαντικό Green Leaf Award της ΕΕ. Μια άλλη καλή πρακτική, αλλά από έναν διαφορετικό δρόμο, μας μετέφερε ο ερευνητής στο Πολυτεχνείο του Ταλίν και μέλος του P2P Lab Αλέξανδρος Παζαΐτης, ο οποίος συμμετέχει σε μια ομάδα που εφαρμόζει τις ανοιχτές τεχνολογίες (ελεύθερο λογισμικό χωρίς πατέντες, διαμοιρασμός γνώσης κλπ.), ώστε να κατασκευάζει σε ένα εργαστήριο στα Τζουμέρκα εργαλεία προσαρμοσμένα ειδικά στις ανάγκες του τόπου.