Ξεδιαλέγοντας τα σκουπίδια

ΑΡΘΡΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ

Οι συλλέκτες απορριμμάτων επιβιώνουν ξεδιαλέγοντας σκουπίδια για να πουλήσουν αντικείμενα με κάποια αξία: γυαλί, χαρτί, χαρτόνι, μέταλλο, καθώς και πλαστικές συσκευασίες, μπουκάλια και σακούλες. Η παρουσία τους είναι συνηθισμένη σε πόλεις της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας, αλλά τους συναντά κανείς επίσης στους δρόμους της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης. Δεν είναι γνωστό πόσοι είναι, αν και τοπικοί οργανισμοί στην Λατινική Αμερική εκτιμούν ότι περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι, ανάμεσά τους πολλές γυναίκες και πολλά κορίτσια, εργάζονται σε αυτόν τον τομέα. Σε έρευνα μεταξύ 763 συλλεκτών στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, το 65% των ερωτηθέντων είπε ότι το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός του προέρχεται από τη συλλογή και πώληση απορριμμάτων.

Plastic Atlas 2019

Η συλλογή απορριμμάτων συνδέεται άρρηκτα με τη διεύρυνση της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας. Άνθρωποι χωρίς πρόσβαση σε εκπαίδευση, στέγαση, υπηρεσίες υγείας, ακόμα και τροφή, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να βγάζουν τα προς το ζην από τα απορρίμματα των άλλων. Πολλές οικογένειες συλλεκτών απορριμμάτων –μερικές από τις οποίες εκτείνονται σε τρεις γενιές– ζουν σε χωματερές και δίπλα σε ανοιχτούς λάκκους. Παγιδευμένοι σε έναν κύκλο φτώχειας, αντιμετωπίζουν αναρίθμητα προβλήματα υγείας από την επαφή με μολυσμένα υλικά, την κατανάλωση χαλασμένου φαγητού και τη ρύπανση από ασθένειες προερχόμενες από μύγες, αρουραίους και κατσαρίδες. Οι χωματερές είναι από τη φύση τους επικίνδυνες.

Δεν είναι ασυνήθιστο για αυτούς τους ανθρώπους να πεθαίνουν προσπαθώντας να φτάσουν στα «πολυτιμότερα» υλικά που φέρνουν εκεί τα σκουπιδιάρικα. Κάποιοι συλλέκτες απορριμμάτων είναι άστεγοι ή ζουν πολύ μακριά από τις εύπορες οικιστικές ή εμπορικές περιοχές που γεννούν αυτά τα απορρίμματα. Σέρνουν ως εκεί χειράμαξες για να μαζέψουν σκουπίδια από τους κάδους και τις άκρες των δρόμων, και κατόπιν να τα μεταφέρουν στην έδρα τους για να τα διαχωρίσουν και να πουλήσουν το ανακυκλώσιμο μέρος.
Πολλοί συλλέκτες απορριμμάτων έχουν οργανωθεί σε ενώσεις, συνεταιρισμούς ή κοινοτικές ομάδες. Αυτές μπορούν να κερδίσουν πρόσβαση για τα μέλη τους σε απορρίμματα με μεγαλύτερη εμπορική αξία και να παλέψουν για λιγότερη ρύπανση και ασφαλέστερες συνθήκες εργασίας. Συγκεντρώνοντας μεγαλύτερες ποσότητες υλικών, μπορούν να αξιοποιήσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη και να εξασφαλίσουν υψηλότερες τιμές από τους αγοραστές. Μπορούν, επίσης, να υποστηρίξουν εθνικές και τοπικές πολιτικές οι οποίες εγγυώνται δικαιώματα για καλύτερες συνθήκες εργασίας, ασφαλέστερο εξοπλισμό, μέσα προσωπικής προστασίας και υψηλότερο εισόδημα. Για παράδειγμα, σε πολλές χώρες, οι συλλέκτες απορριμμάτων συγκεντρώνουν και διαχωρίζουν υλικά στις κατηγορίες που θέλει η βιομηχανία ανακύκλωσης και πραγματοποιούν δραστηριότητες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, δείχνοντας σε κατοίκους πώς να διαχωρίζουν σωστά τα ανακυκλώσιμα απορρίμματα ώστε αυτά να μπορούν να πουληθούν.

Αυτοί οι εργάτες περνούν περισσότερο χρόνο από οποιονδήποτε άλλον με τα απομεινάρια της παγκόσμιας καταναλωτικής οικονομίας και έτσι γνωρίζουν πάρα πολλά για τη σύνθεση και τη φύση των κατάλοιπων των πλαστικών προϊόντων και των συσκευασιών. Βγάζοντας τα προς το ζην πουλώντας σε δευτερογενείς αγορές υλικά που έχουν πεταχτεί, έχουν μάθει να ξεχωρίζουν ποια αντικείμενα έχουν αξία και ποια όχι.

Plastic Atlas Website Banner

Ο Άτλας του Πλαστικού φιλοδοξεί να ενημερώσει σωστά όποιον/α ενδιαφέρεται να αποτελέσει μέρος στην λύση του πλαστικού προβλήματος, παρέχοντας με συνοπτικό και εύληπτο τρόπο πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη μορφή ρύπανσης.

Κατέβασέ τον δωρεάν από εδώ

Τα πλαστικά προϊόντα είναι συνήθως τα πιο προβληματικά στη συλλογή και τη μεταπώληση εξαιτίας τόσο του σχεδιασμού τους όσο και των συνθηκών της αγοράς. Σε κάποια μέρη, τα περισσότερα πλαστικά απόβλητα δεν έχουν μεταπωλητική αξία, ενώ σε άλλα μόνο λίγα προϊόντα είναι ανακυκλώσιμα. Στη Λατινική Αμερική, οι συλλέκτες απορριμμάτων βρίσκουν άξιους επεξεργασίας μόνο τρεις από τους επτά τύπους πλαστικών: PET (πολυτερεφθαλικός εστέρας αιθυλενογλυκόλης), HDPE (πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας) και LDPE (πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας).

Οι συλλέκτες απορριμμάτων συχνά είναι οι μόνοι που μπορούν να «μεταφέρουν» επαναχρησιμοποιούμενα υλικά από τους χώρους υγειονομικής ταφής και τις χωματερές στη δευτερογενή αγορά, γεφυρώνοντας το κενό και δημιουργώντας μια κυκλική οικονομία. Στη Λατινική Αμερική, οι εταιρείες ανακύκλωσης στηρίζονται στους συλλέκτες απορριμμάτων για την προμήθεια του 25%-50% των ανακυκλώσιμων υλικών. Οι προσπάθειές τους συμβάλλουν στη μείωση της ανάγκης για εξαγωγή και επεξεργασία πρώτων υλών και στον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ παρέχουν περιβαλλοντικά οφέλη στην κοινότητα.

Οι συλλέκτες απορριμμάτων, λοιπόν, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αναγνώρισης των πλαστικών ως προβληματικών υλικών. Παράλληλα, συγκεντρώνοντας και ταξινομώντας διαφορετικούς τύπους απορριμμάτων, το δίκτυό τους μπορεί να εκτιμήσει τις ροές πλαστικών στον κύκλο απορριμμάτων καλύτερα από ό,τι μεμονωμένα σχήματα. Οι αμοιβές που δίνονται για τα πλαστικά είναι πολύ χαμηλότερες σε σχέση με αυτές για το χαρτί, το χαρτόνι και τα μέταλλα. Η ζήτηση για πλαστικό, από την άλλη, είναι συνήθως εποχιακή και έτσι δεν παρέχει σταθερό εισόδημα. Ο διαχωρισμός πλαστικών, όπως των μη ανακυκλώσιμων από αυτά που έχουν κάποια αξία, είναι χρονοβόρος και μεγάλες ποσότητες συγκεντρωμένων και διαχωρισμένων πλαστικών μένουν συχνά απούλητες.

 

Ελληνικό πλαίσιο

Οι συλλέκτες απορριμμάτων ανά τον κόσμο συχνά περιθωριοποιούνται, και οι προσπάθειες τους δεν αναγνωρίζονται. Η νομοθεσία πρέπει να τους αναγνωρίσει και να ενισχύσει τη θέση τους ως ειδικών οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες ζωτικής σημασίας. Η χρηματοδότηση χώρου, εγκαταστάσεων, εξοπλισμού, φορτηγών και άλλων μέσων υποστήριξης μπορεί να κάνει τη διαφορά για την κοινότητά τους, καθορίζοντας αν θα παλεύει να επιβιώσει ή θα ευημερεί. Πρωτοβουλίες, επίσης, μπορούν να στηρίξουν τους συλλέκτες απορριμμάτων και τις οικογένειές τους βελτιώνοντας τις συνθήκες εργασίας τους και παρέχοντας υπηρεσίες στέγασης και υγείας. Ένα πρόγραμμα στις Φιλιππίνες, για παράδειγμα, προσφέρει υποτροφίες ώστε τα παιδιά να παραμένουν στο σχολείο αντί να μαζεύουν και εκείνα απορρίμματα μαζί με την υπόλοιπη οικογένειά τους. Οι παραγωγοί από την πλευρά τους μπορούν να σχηματίσουν κυκλικές οικονομίες φτιάχνοντας επαναχρησιμοποιούμενα ή ανακυκλώσιμα προϊόντα και εφαρμόζοντας συστήματα «εκτεταμένης ευθύνης του παραγωγού», τα οποία να αποζημιώνουν κατάλληλα τους συλλέκτες απορριμμάτων.

Αποτελεί άρθρο αφιερώματος από τον Άτλαντα του Πλαστικού