ΑΡΘΡΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
Ας υποθέσουμε ότι μπαίνουμε σε ένα μαγαζί της γειτονιάς μας και αγοράζουμε κάτι να φάμε ή να πιούμε. Το πιθανότερο είναι ότι θα βρίσκεται σε πλαστική συσκευασία, την οποία μετά θα πρέπει κάτι να την κάνουμε. Το ίδιο συμβαίνει με πολλά προϊόντα. Είναι σπάνιο να αγοράσουμε οτιδήποτε, μεγάλο ή μικρό, χωρίς να μας μείνει μετά μια πλαστική συσκευασία στα χέρια, η οποία θα καταλήξει στα σκουπίδια. Και ενώ οι καταναλωτές είναι εκείνοι που κατηγορούνται για το πρόβλημα με αυτά τα απορρίμματα, ένα νέο κίνημα προσπαθεί να δείξει ποιος πραγματικά φταίει: η παγκόσμια βιομηχανία, η οποία παράγει και χρησιμοποιεί πλαστικά.
Για δεκαετίες, ο τομέας της βιομηχανίας έχει χαρακτηρίσει το ζήτημα της ρύπανσης από πλαστικά ως πρόβλημα που αφορά τα απόβλητα και τη διαχείρισή τους. Αυτός ο χαρακτηρισμός προωθείται ιδιαίτερα σε παγκόσμιο επίπεδο και γίνεται αποδεκτός
χωρίς αμφισβητήσεις, τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από τους πολίτες. Επιτρέπει έτσι στις εταιρείες να παράγουν ασταμάτητα συσκευασίες και πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης και ρίχνει στους καταναλωτές την ευθύνη για την παραγωγή πλα-
στικών απορριμμάτων και στις τοπικές Αρχές για τη διαχείρισή τους.
Οι απλοί πολίτες, όμως, και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να ενώνονται, με κοινό σκοπό να εκθέσουν τη βιομηχανία πλαστικού και να την αντιμετωπίσουν. Από την ίδρυσή του το 2016 το παγκόσμιο κίνημα Break Free From Plastic (BFFP), μέλη του οποίου είναι η Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης και η Greenpeace Ελλάς, έχει ενώσει πάνω από 1.500 οργανώσεις και χιλιάδες υποστηρικτές σε όλο τον κόσμο, που προσπαθούν να βάλουν τέλος στη ρύπανση από τα πλαστικά απαιτώντας μαζικές μειώσεις στην παραγωγή και τη χρήση τους. Δείχνοντας στον κόσμο πώς η ρύπανση από τα πλαστικά είναι συστημικό πρόβλημα το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί στην πηγή του, αυτές οι ομάδες στέκονται απέναντι στις βιομηχανίες πλαστικών και ζητούν διαφάνεια, λογοδοσία και πράξεις.
Το BFFP είναι το πρώτο κίνημα στο οποίο μέλη από όλο τον κόσμο, ασχολούμενα με διαφορετικά στάδια της ύπαρξης των πλαστικών, ενώνονται κάτω από το ίδιο όνομα και συνεργάζονται για έναν κοινό σκοπό. Ο στόχος είναι να επιτευχθεί ουσιαστική αλλαγή μέσω της αντιμετώπισης της ρύπανσης κατά μήκος ολόκληρης της αλυσίδας πλαστικών, εστιάζοντας στην πρόληψη παρά στη θεραπεία, και προωθώντας σταθερές λύσεις.
Η πρόκληση είναι τεράστια. Η παραγωγή, η διάθεση και η απόρριψη των πλαστικών αφορά κάποιες από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου, μεταξύ των οποίων πετρελαϊκές όπως η ExxonMobil, η Chevron, η Shell και η Total, εταιρείες χημικών όπως η DowDuPont (πλέον χωρισμένη σε Dow, DuPont και Corteva Agriscience), η BASF, η SABIC και η Formosa Plastics.
Η πολύ μεγάλη λίστα περιλαμβάνει επίσης κολοσσούς παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων, όπως η Procter & Gamble, η Unilever, η Nestlé, η Coca-Cola και η PepsiCo, καθώς και εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων όπως η SUEZ και η Veolia. Αν όχι όλες, οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες αντιστέκονται στις εκκλήσεις για μείωση της παραγωγής πλαστικών: Μια τέτοια κίνηση θα τις ανάγκαζε να εγκαταλείψουν τις αισιόδοξες αναπτυξιακές τους προβλέψεις, να αναβαθμίσουν τις βαθιά παγιωμένες επιχειρηματικές πρα-κτικές τους, που εξαρτώνται από τα πλαστικά μιας χρήσης, και να δεχτούν μικρότερα κέρδη. Αντίθετα, οι εν λόγω εταιρείες παλεύουν να διατηρήσουν τα προϊόντα αυτά στη ζωή των καταναλωτών.
Ο Άτλας του Πλαστικού φιλοδοξεί να ενημερώσει σωστά όποιον/α ενδιαφέρεται να αποτελέσει μέρος στην λύση του πλαστικού προβλήματος, παρέχοντας με συνοπτικό και εύληπτο τρόπο πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη μορφή ρύπανσης.
Κατέβασέ τον δωρεάν από εδώ
Το BFFP μάχεται τη βιομηχανία σε τέσσερα μέτωπα: Πρώτον, πιέζει τις επιχειρήσεις να μειώσουν την παραγωγή και τη κατανάλωση πλαστικών μιας χρήσης. Δεύτερον, ξεσκεπάζει τη βιομηχανική ρητορική για τα πλαστικά και αποκαλύπτει την αλήθεια. Τρίτον, προωθεί την ύπαρξη πόλεων με μηδενική αποβολή αποβλήτων, κυρίως στην Ασία. Τέταρτον, συνεχίζει να οικοδομεί και να ενισχύει το κίνημα για Ζωή Χωρίς Πλαστικό. Το BFFP οργανώνει καμπάνιες ώστε να πείσει τους κατασκευαστές που έχουν «μεταβιβάσει» στους καταναλωτές το πρόβλημα της ρύπανσης που οι ίδιοι προκαλούν να αλλάξουν αυτή την πρακτική τους. Μαζί με τους συνεργάτες του διενεργεί «ελέγχους επωνυμίας», κατά τους οποίους τα απόβλητα συλλέγονται και ταξινομούνται σύμφωνα με το εμπορικό σήμα της εταιρείας από την οποία προέρχονται.
Από το 2017 το κίνημα έχει διεξαγάγει πολυάριθμους τέτοιους ελέγχους σε όλο τον κόσμο (Ασία, Ευρώπη, Αφρική, Αυστραλία, Βόρεια και Νότια Αμερική), κάνοντας γνωστό τον όρο «επώνυμα σκουπίδια» και οδηγώντας τις εταιρείες καταναλωτικών προϊόντων σε θέση απολογίας. Όταν οι επωνυμίες τους συσχετίστηκαν άμεσα με συγκεκριμένα σκουπίδια, πολλές πολυεθνικές άρχισαν να δεσμεύονται με στόχους για να εξαλείψουν ορισμένους προβληματικούς τύπους προϊόντων και να εντείνουν τη συλλογή και ανακύκλωση των συσκευασιών τους. Είναι μια πρόοδος, αλλά τέτοιες δεσμεύσεις δεν αρκούν για να μειωθεί αρκετά η ποσότητα των πλαστικών μιας χρήσης που παράγεται. Εστιάζοντας στα προβληματικά και περιττά πλαστικά που παράγουν συνεχώς οι εταιρείες, αυτοί οι έλεγχοι εκθέτουν όσους πραγματικά βρίσκονται πίσω από τη ρύπανση και συμβάλλουν στην κατάρριψη του μύθου που καλλιέργησε η βιομηχανία, ότι το πρόβλημα οφείλεται στους καταναλωτές και τα συστήματα διαχείρισης αποβλήτων (κυρίως αυτά των φτωχών ασιατικών χωρών).
Οι έλεγχοι επωνυμιών στα απόβλητα δεν ασκούν μόνο κριτική, βοηθούν και στη βελτίωση των λύσεων. Στην Ασία, πολλές οργανώσεις, μέλη του BFFP, συνεργάζονται με πόλεις ώστε χρησιμοποιώντας δεδομένα των ελέγχων να αναπτυχθούν σε αυτές συστήματα διαχείρισης αποβλήτων φιλικά προς το περιβάλλον και τους κατοίκους. Τουλάχιστον 26 τοπικές Κυβερνήσεις στην περιφέρεια, μέσω του BFFP, έχουν δεσμευτεί να γίνουν πόλεις με μηδενική αποβολή αποβλήτων. Τόσο στην Ευρώπη όσο και την Ασία, μέλη του BFFP επιτρέπουν πρωτοποριακές αλλαγές πολιτικής ενάντια στην κουλτούρα προϊόντων μιας χρήσης και της απόρριψής τους την οποία προωθεί η βιομηχανία.
Τον Ιανουάριο του 2019 και έπειτα από εντεινόμενη πίεση, η βιομηχανία δημιούργησε τη Συμμαχία για το Τέλος των Πλαστικών Αποβλήτων (Alliance to End Plastic Waste – AEPW). Οι πρώτες 30 εταιρείες που συμμετείχαν δεσμεύτηκαν να διαθέσουν 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια για διαχείριση αποβλήτων και εγκαταστάσεις απόρριψής τους, κυρίως στην Ασία. Οι ίδιες εταιρείες, όμως, θα επενδύσουν πάνω από 89,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα επέκτασης των πλαστικών έως το 2030, παγιώνοντας περαιτέρω την παραγωγή τους με βάση τα ορυκτά καύσιμα Η οικοδόμηση και η ενίσχυση του BFFP είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των πολυεθνικών. Το κίνημα έχει λίγα χρόνια παρουσίας, αλλά η εμβέλειά του αυξάνεται δραστικά, δημιουργώντας ένα δίκτυο αντίστασης στις φιλοδοξίες της βιομηχανίας πλαστικού και συμβάλλοντας στην ύπαρξη ενός κόσμου απαλλαγμένου από την πλαστική ρύπανση.
Αποτελεί άρθρο αφιερώματος από τον Άτλαντα του Πλαστικού