Πόλεις και ύπαιθρος: οι δομικές ανισότητες που επιμένουν

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, οι εκπρόσωποι των ανεξάρτητων - συνεργατικών ΜΜΕ εστίασαν στο ζήτημα του χάσματος πόλης - υπαίθρου, μίλησαν για το πώς προσέγγισαν το θέμα τους, ενώ αναφέρθηκαν και στην εμπειρία που αποκόμισαν κατά την έρευνά τους. Παράλληλα παρουσίασαν σύντομα το μέσο τους και τις προκλήσεις που βιώνουν, κι όλα αυτά στη βαριά σκιά της διαφαινόμενης πώλησης ενός μεγάλου συνεργατικού μέσου, της «Εφημερίδας των Συντακτών», που όπως συμφώνησαν όλοι και όλες αποτελεί μια ήττα και ένα πισωγύρισμα για τις ανεξάρτητες προοδευτικές πηγές ενημέρωσης.

The Manifold: Ιστορίες σιδηροδρόμου πριν και μετά τα Τέμπη

Το The Manifold από την Αθήνα ετοίμασε ένα φωτορεπορτάζ με δέκα πορτρέτα και ισάριθμες συνεντεύξεις, μέσα από το οποίο αποκαλύπτει τις επιπτώσεις του δυστυχήματος των Τεμπών σε ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν το τρένο, φέρνοντας στο φως εκτός των άλλων και το έλλειμμα σιδηροδρομικής διασύνδεσης της χώρας. Όπως εξήγησε ο Γιάννης-Ορέστης Παπαδημητρίου: «Επιλέξαμε το συγκεκριμένο θέμα, γιατί μετά τα Τέμπη η σχέση του κοινού με τον σιδηρόδρομο έχει διαρραγεί, λόγω του φόβου και της έλλειψης εμπιστοσύνης. Αυτό για μεγάλο τμήμα της Ελλάδας δεν σημαίνει απλώς ότι οι άνθρωποι χάνουν τη βολή τους, αλλά ότι διακυβεύονται πιο σημαντικά πράγματα, όπως η διασύνδεσή τους με την υπόλοιπη χώρα – αυτό βέβαια σε συνδυασμό και με την κατάργηση δρομολογίων και τη γενικότερη παρακμή του τρένου. Για την προσέγγιση αυτού του θέματος δεν μας ενδιέφερε να αποκαλύψουμε έγγραφα, αποφάσεις κλπ., αλλά θέλαμε να δούμε πώς η πολιτική επηρεάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων. Έπρεπε λοιπόν να βρούμε ένα συναίσθημα και να το μετατρέψουμε σε γεγονός, και είναι χαρακτηριστικό ότι δύο από τα πρόσωπα που μιλούν έχασαν δικούς τους ανθρώπους στα Τέμπη. Αρχικά είχαμε προσανατολιστεί σε κάτι μικρότερο, αλλά είδαμε τελικά ότι δεν γινόταν να παρουσιάσουμε κάτι συμπυκνωμένο, γιατί η αντιστροφή του συναισθήματος αυτών των ανθρώπων ήταν μια μακρά διαδικασία, η οποία έπρεπε να αποτυπωθεί με κάποια έκταση».

Γιάννης-Ορέστης Παπαδημητρίου για το The Manifold: «Στο The Manifold θέλουμε να κάνουμε ζωντανούς, λειτουργικούς και εν εξελίξει δημοσιογραφικούς φακέλους – που είναι στην ουσία μεγάλες δημοσιογραφικές έρευνες. Μέχρι τώρα έχουμε ανοίξει τους φακέλους για την παιδική προστασία, την αστυνομική βία και την ενεργειακή μετάβαση. Μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία βρήκαμε ότι τα θέματα έχουν ιστορικότητα και διαχρονικότητα και επίσης ότι διακλαδώνονται σε πολλά επιμέρους υποθέματα. Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι άλλο από το οικονομικό».

Typos-i: Ήπειρος - Είναι δυνατή η επιστροφή;

Το Typos-i από τα Ιωάννινα ηχογράφησε δύο podcasts που εστιάζουν στην «απόσταση» της πόλης από το χωριό μέσω μιας έρευνας στο Ζαγόρι και τα Τζουμέρκα. «Επιλέξαμε δύο ορεινές περιοχές της Ηπείρου με κοινό χαρακτηριστικό την ερήμωσή τους και τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε εκπαίδευση, υγεία και συγκοινωνίες – δηλαδή σ’ αυτά που πρέπει να υπάρχουν για να μπορούν να υποστηρίξουν τους τωρινούς και τους πιθανούς μελλοντικούς κατοίκους», ανέφερε η Βαρβάρα Αγγέλη. «Ωστόσο οι δύο αυτές περιοχές έχουν και αρκετά σημαντικές διαφορές. Στα Τζουμέρκα είναι πολύ δύσκολο να ζήσεις, επειδή όμως ίσως δεν υπήρχε κουλτούρα μετανάστευσης, η περιοχή έχει ακόμη περίπου 2.500 κατοίκους. Τα Τζουμέρκα δεν είχαν την ευκαιρία να ζήσουν την έλευση του μαζικού τουρισμού από το 2000 και μετά, γι’ αυτό σήμερα οι σχετικές προσπάθειες είναι πιο ήπιες. Αντίθετα στο Ζαγόρι έχουμε μονοκαλλιέργεια του τουρισμού. Παρ’ όλα αυτά, με τους μόλις 800 κατοίκους του είναι η πιο άδεια από όλες τις περιοχές της Ηπείρου. Ένας πιθανός λόγος είναι ότι στην Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν αυτόνομη περιοχή με προνόμια, τα οποία επέτρεψαν στους κατοίκους να μορφωθούν και να φύγουν σε αναζήτηση καλύτερης τύχης, μια πρακτική που συνεχίζεται. Και παρόλο που είναι έρημο από κατοίκους, η κατοίκηση –που έχει πλέον τα χαρακτηριστικά του real estate– είναι πάρα πολύ ακριβή. Υπάρχει λοιπόν η παραδοξότητα ότι το Ζαγόρι δεν έχει κόσμο ενώ θα περιμέναμε να είχε, και τα Τζουμέρκα έχουν ενώ θα περιμέναμε να μην είχαν. Αυτό δείχνει πως οποιαδήποτε περιφερειακή πολιτική, αν τυχόν ασκηθεί ποτέ, πρέπει να είναι προσανατολισμένη στην ιδιαιτερότητα της κάθε περιοχής», κατέληξε η Βαρβάρα Αγγέλη.

Βαρβάρα Αγγέλη για το Typos-i: «Το Typos-i δημιουργήθηκε το 2016, από τρεις ανθρώπους που ήταν ήδη συνεργάτες και υπήρχε μεταξύ τους εμπιστοσύνη. Η δημοσιογραφία στην περιφέρεια δεν έχει εξειδίκευση, πρέπει να ξέρουμε τα πάντα. Tο άγχος μας είναι το οικονομικό, η επιβίωση. Δεν είμαστε συνδρομητικό site, αλλά λόγω των ενδιαφερόντων μας επενδύσαμε στην έκδοση βιβλίων, κάτι που μας βοηθά στο οικονομικό κομμάτι».

Alterthess: Κουβούκλια Σερρών - Ένα χωριό προσπαθεί να κρατηθεί στη ζωή

Το Alterthess από τη Θεσσαλονίκη εξερευνά με ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους την τρέχουσα κατάσταση σε ένα χωριό που ερημώνει, τα Κουβούκλια του νομού Σερρών – ένα μέρος που, όπως επισήμανε ο Μιχάλης Γουδής, θα μπορούσε να συγκρατήσει τους κατοίκους του, καθώς με την κατάλληλη διασύνδεση θα μπορούσαν να ζουν εκεί και να εργάζονται στις Σέρρες ή στη Θεσσαλονίκη, όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. «Συνήθως οι δημοσιογράφοι ψάχνουμε κάτι πολύ μακρινό, ενώ τελικά αυτό είναι κοντά μας», εξομολογήθηκε η Σταυρούλα Πουλημένη. «Τα Κουβούκλια είναι το χωριό της μητέρας μου, όπου πέρασα τα καλοκαίρια της παιδικής ηλικίας μου, με πολύ κόσμο, πανηγύρια κλπ. Όταν το επισκέφθηκα και πάλι, από τη μια ένιωσα μια μεγάλη οικειότητα, αλλά από την άλλη μια ‘ανοικειότητα’, γιατί το χωριό δεν είναι πλέον το ίδιο. Ο τόπος έχει εγκαταλειφθεί, δεν έχει κόσμο, ούτε υπηρεσίες. Σήμερα ζουν μόνο 100 άνθρωποι και μόνο δύο παιδιά. Ωστόσο, σε ένα είδος επανάληψης του προσφυγικού παρελθόντος του χωριού (με κατοίκους από την Προύσα της Μικράς Ασίας), ήρθαν δύο οικογένειες από την Αλβανία για να ανοίξουν το μόνο σημείο συνάντησης των κατοίκων, δηλαδή το καφενείο-ταβέρνα. Στα Κουβούκλια αποτυπώνονται όλα τα προβλήματα της υπαίθρου – μικρός κλήρος, εγκατάλειψη από το κράτος, αλλά και κάτι που συχνά το παραγνωρίζουμε: μια έλλειψη διεκδίκησης από πλευράς των κατοίκων. Όμως υπάρχουν άνθρωποι που όταν τους ρωτήσεις αν θα έφευγαν, απαντούν ‘όχι’. Αυτό δείχνει έναν δρόμο για τη συνέχεια του τόπου».

Σταυρούλα Πουλημένη για το Alterthess: «Το Alterthess δημιουργήθηκε το 2011, μέσα στα μνημόνια και στην κρίση του Τύπου, επειδή στη Θεσσαλονίκη δεν υπήρχε κάτι που να αποτυπώνει αγώνες και κοινωνικές διεκδικήσεις, κάτι που να λέει ιστορίες της πόλης έξω από το εθνικιστικό πλαίσιο. Δεν κάνουμε ροή ειδήσεων, αλλά μια πιο αργή δημοσιογραφία με βάση τα ενδιαφέροντά μας. Το πρόβλημά μας είναι βεβαίως το οικονομικό. Παραμένουμε πάντως ανεξάρτητοι, βγάζοντας θέματα που επιχειρηματικά συμφέροντα προσπαθούν να κρατήσουν κρυμμένα».

Στο Νησί: Λέσβος - Οι δύο όψεις της ανισότητας

Το Στο Νησί από τη Λέσβο αναδεικνύει με ένα σύντομο ντοκιμαντέρ, ένα άρθρο και ένα φωτορεπορτάζ τις θετικές πτυχές της ζωής στην Άντισσα και τον Μεσότοπο, δύο χωριά της Δυτικής Λέσβου, τα οποία εκτός των άλλων καταδεικνύουν και τη σημασία που έχουν οι συνεταιρισμοί και οι σύλλογοι ώστε να διατηρηθεί ο πληθυσμός και η ζωντάνια σε έναν τόπο. Όπως είπε η Μαρία Χατζηγεωργίου: «Το πρότζεκτ αυτό ήταν μια πρόκληση, γιατί κι εγώ μεγάλωσα σε ένα χωριό, 20 χιλιόμετρα από τη Μυτιλήνη, και πάντα αναρωτιόμουν τι θα γινόταν αν έμενα εκεί. Τελικά επέλεξα δύο πιο μακρινά χωριά, τον Μεσότοπο και την Άντισσα στη Δυτική Λέσβο, που απέχουν μιάμιση ώρα από τη Μυτιλήνη και το χειμώνα συνδέονται μαζί της με λεωφορείο μόνο μία φορά τη μέρα – μία επιπλέον δυσκολία μέσα στο ήδη βεβαρημένο πλαίσιο της νησιωτικότητας. Πρόκειται για δύο αποδεκατισμένα μεν, όπως όλη η ελληνική επαρχία, αλλά ακόμη ζωντανά χωριά. Ιδίως στον Μεσότοπο δεν υπάρχει καθόλου ανεργία, καθώς, εκτός από τυροκομεία, διαθέτει δύο πολύ μεγάλους και δραστήριους συνεταιρισμούς, που δίνουν δουλειά σε πολλούς ανθρώπους. Εκεί συνάντησα ανθρώπους που περνούν καλά και δεν θέλουν να φύγουν. Η Άντισσα είναι πιο μελαγχολική, έχει τα τυπικά προβλήματα της επαρχίας. Οι νέοι φεύγουν και δεν επιστρέφουν, καθώς δεν υπάρχει τόση οικονομική δραστηριότητα όπως στον Μεσότοπο. Ωστόσο κι εκεί υπάρχει κτηνοτροφία, τυροκομία, καθώς και ένας δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος. Σ’ αυτό το οδοιπορικό στάθηκα κυρίως στο πώς οι άνθρωποι εκεί αντιμετωπίζουν τη ζωή τους και αυτό που πήρα ήταν αισιόδοξα μηνύματα».

Μαρία Χατζηγεωργίου για το «Στο Νησί»: «Το ‘Στο Νησί’, που διαθέτει ιστοσελίδα, ραδιόφωνο και free press, είναι κοινωνική επιχείρηση και ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2019 από άτομα που αντιμετώπιζαν σοβαρά εργασιακά προβλήματα. Ήταν η εποχή όπου στη Λέσβο ήταν έντονο το μεταναστευτικό θέμα και κυριαρχούσαν οι ρατσιστικές απόψεις και τα fake news. Το μέσο μπόρεσε να καθιερωθεί μέσα από το πώς αντιμετώπισε τα εκρηκτικά προβλήματα της περιοχής. Η καθημερινότητα σήμερα είναι δύσκολη, καλύπτουμε όλη την επικαιρότητα στη Λέσβο, αλλά υπάρχει ομαδικό πνεύμα. Έχουμε γίνει κάτι σαν κυτίο παραπόνων των πολιτών, καθώς μας εμπιστεύονται επειδή θεωρούν ότι βοηθάμε να δοθούν λύσεις σε καθημερινά τους προβλήματα».

ThePressProject: Αθήνα και περιφέρεια - Η στεγαστική κρίση και πώς επηρεάζει τους νέους ανθρώπους

Το ThePressProject από την Αθήνα καταγράφει σε δύο ηχητικά ντοκιμαντέρ τη στεγαστική ανασφάλεια των νέων στην πρωτεύουσα και σε επαρχιακές πόλεις. «Η στέγαση είναι μια θεμελιώδης ανάγκη, αλλά σήμερα η πρόσβαση του μέσου ανθρώπου στη στέγη καταρρέει. Κι αυτό δυστυχώς δεν είναι ισχυρό θέμα στη δημόσια συζήτηση, όπως θα έπρεπε», υπογράμμισε ο Κωνσταντίνος Πουλής. «Εμείς ασχοληθήκαμε ειδικότερα με τους ανθρώπους 25-35 ετών που μένουν με τους γονείς τους από ανάγκη. Ενδιαφερθήκαμε επίσης για τους ανθρώπους που βρέθηκαν στην ανάγκη όχι απλώς να επιστρέψουν στο οικογενειακό σπίτι, αλλά και να γυρίσουν από την Αθήνα στην περιφέρεια, από όπου κατάγονται. Προσπαθήσαμε να συνδυάσουμε προσωπικές μαρτυρίες-αφηγήσεις με απόψεις ειδικών, ώστε το θέμα να τεθεί σε ένα πλαίσιο για να καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει. Η συνθήκη στην οποία ζουν όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι δεν αντιστοιχεί με τις απαιτήσεις της ηλικίας τους και με τις απαιτήσεις της ιδιωτικότητας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία καταλάβαμε επίσης πώς αντιλαμβανόμαστε τη φτώχεια. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι μεν εξαθλιωμένοι, δεν βιώνουν την ακραία φτώχεια, αλλά είναι μακριά από αυτό που συνήθως λέγεται μεσαία τάξη και στην οποία πιστεύουμε πως ανήκουμε όλοι. Είναι άνθρωποι που υπομένουν όλο αυτό ώστε να είναι σε θέση να βγουν για ένα ποτό ή να πάνε τρεις μέρες διακοπές – γιατί αλλιώς δεν θα μπορούσαν. Όσοι μίλησαν στα δύο podcasts αντιλαμβάνονται ότι η κατάσταση αυτή υποκρύπτει μια δομική ανισότητα που έχει πολιτικές διαστάσεις και αιτίες, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν νιώθουν την πίεση».

Κωνσταντίνος Πουλής για το ThePressProject: «Το ThePressProject υπάρχει χάρη στον εκλιπόντα Κώστα Εφήμερο, ο οποίος επέμεινε το μέσο να λειτουργεί με συνδρομές, όταν στο ίντερνετ δεν υπήρχε τίποτε με πληρωμή. Έχει ροή ειδήσεων, δεν δημοσιεύει δηλαδή μόνο άρθρα και έρευνες, κάτι που δεν είναι συνηθισμένο στα ανεξάρτητα μέσα. Οι συνδρομές καλύπτουν το 95% των χρηματοδοτικών αναγκών, αλλά κάπου εκεί είναι το όριο. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η ανάπτυξη, η οποία δεν μπορεί να γίνει γιατί δεν υπάρχει επενδυτής. Για να μπορέσουμε, πέραν της βασικής ροής, να κάνουμε και μια πιο ερευνητική δημοσιογραφία, συμμετέχουμε σε ερευνητικά προγράμματα».

Μετά τη συζήτηση ακολούθησε dj set σε χαλαρό κλίμα, όπου έγινε μια καλύτερη γνωριμία και δικτύωση των ΜΜΕ μεταξύ τους και με το κοινό. Η εκδήλωση αυτή ήταν και μια καλή ευκαιρία να βρεθούμε με συνεργάτες του Ιδρύματος και να αποχαιρετήσουμε τη σεζόν πριν από τις διακοπές του καλοκαιριού.

! Ακούστε την playlist με κομμάτια για το χάσμα πόλης - υπαίθρου, που ακούστηκε τη βραδιά της εκδήλωσης.

Open on Spotify

Αυτό το εξωτερικό περιεχόμενο απαιτεί τη συγκατάθεσή σας. Λάβετε υπόψη την πολιτική απορρήτου μας.