Από τα αστικά κενά στα αστικά κοινά. Παραδείγματα από τον Δήμο Παύλου Μελά

Περιήγηση σε έναν ιστορικό τόπο που αλλάζει 

Η Βασιλική Καρτσιακλή ανέδειξε αθέατες και για πολλούς άγνωστες πλευρές του πρώην στρατοπέδου «Παύλου Μελά», που έχει αποδοθεί πλέον στον Δήμο Παύλου Μελά και βρίσκεται σε διαδικασία ανάπλασης. «Για να αναζητήσουμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να αναγεννηθούν οι χώροι αυτοί που ονομάζουμε αστικά κενά, πρέπει πρώτα να τους περπατήσουμε, να μάθουμε την ιστορία τους, τις αλλαγές στις χρήσεις τους μέσα στους αιώνες, να ταξιδέψουμε πίσω στον χρόνο μπαίνοντας στις ζωές άλλων ανθρώπων που περπάτησαν και έζησαν σε αυτές τις γειτονιές». Με αυτά τα λόγια, η Βασιλική Καρτσιακλή ξεκίνησε να διηγείται ολόκληρη την ιστορία του πρώην στρατοπέδου «Παύλου Μελά», από τα τέλη του 19ου αιώνα και τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι και σήμερα: την κατασκευή των κτιρίων για τη χρήση τους από τον οθωμανικό στρατό, το τζαμί που αργότερα άλλαξε χρήση, τα διαφορετικά χαρακτηριστικά στην αρχιτεκτονική των κτιρίων,κι όλα αυτά σε συνάρτηση με τα ιστορικά γεγονότα. 

Η χρήση του στρατοπέδου από τον ελληνικό στρατό μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια από τους Συμμάχους της Αντάντ στιγμάτισε την περιοχή. Ωστόσο, η περίοδος της ναζιστικής κατοχής ήταν αυτή που στη σύγχρονη ιστορία αποτέλεσε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους ειδικά για τους έγκλειστους του στρατοπέδου αυτού, που χαρακτηρίστηκε ως το Νταχάου της Θεσσαλονίκης. Συγκλονιστική στιγμή της περιήγησης αποτέλεσε η μεταφορά αποσπασμάτων του ημερολογίου του κρατουμένου Λεωνίδα Γιασημακόπουλου από τον ηθοποιό Βασίλη Βασιλείου, στα οποία περιγραφόταν η καθημερινότητα των κρατουμένων: οι συνθήκες εγκλεισμού, οι στιγμές φρίκης και αγωνίας που επικρατούσαν κατά τις εκτελέσεις, αλλά και οι λεπτομέρειες των καθημερινών γεγονότων του στρατοπέδου.

Τα κτίρια του πρώην στρατοπέδου «Παύλου Μελά», μετά την απελευθέρωση, χρησιμοποιήθηκαν από τον ελληνικό στρατό μέχρι και το 2003. Ο χώρος και τα κτίρια, πολλά εκ των οποίων έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα, άλλαξαν φυσιογνωμία μέσα από τις χρήσεις της τοπικής κοινωνίας ενώ από το 2016 το πρώην στρατόπεδο έχει αποδοθεί από την τότε κυβέρνηση στον Δήμο και στην τοπική κοινωνία με στόχο να γίνει ένα Μητροπολιτικό Πάρκο που να ενώνει όλες τις δυτικές συνοικίες, ένας χώρος πρασίνου, μνήμης και αναψυχής για τους κατοίκους της πόλης. 

Αριστερά: Συγκλονιστική στιγμή της περιήγησης αποτέλεσε η μεταφορά αποσπασμάτων του ημερολογίου του Λεωνίδα Γιασημακόπουλου, κρατουμένου στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά» κατά τη ναζιστική κατοχή, από τον ηθοποιό Βασίλη Βασιλείου. Δεξιά: Η παραμελημένη και αφρόντιστη πινακίδα μνήμης για τους χιλιάδες φυλακισμένους, βασανισθέντες και εκτελεσθέντες κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής αποτυπώνει και τη γενικότερη παραμέληση στην οποία είχε περιέλθει ο χώρος του πρώην στρατοπέδου «Παύλου Μελά».

Η περίπλοκη υπόθεση της πρώην γαλακτοβιομηχανίας ΑΓΝΟ 

Η σπονδυλωτή εκδήλωση μεταφέρθηκε στη συνέχεια σε ένα άλλο αστικό κενό, τον χώρο της πρώην γαλακτοβιομηχανίας ΑΓΝΟ. Η Σοφία Χριστοφορίδου, μέσα από την έρευνα πάνω στο θέμα που έκανε για λογαριασμό του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ, ανέφερε συνοπτικά την ιστορία του χώρου: «Αρχικά η έκταση, που ήταν δημόσια, προοριζόταν να δοθεί για την αποκατάσταση των προσφύγων. Τελικά όμως δόθηκε για έναν άλλο κοινωφελή σκοπό, καθώς τη δεκαετία του 1950 υπήρχε επείγουσα ανάγκη να προωθηθεί η παστερίωση του γάλακτος. Η έκταση δόθηκε σε αγελαδοτρόφους, ως μια κίνηση που θα βοηθούσε όλη την κοινωνία, αλλά τελικά κατέληξε να αποτελεί περιουσιακό στοιχείο του συνεταιρισμού, υποθηκεύθηκε, και όταν πέρασε η ΑΓΝΟ στα χέρια της τράπεζας, η τελευταία το πούλησε σε ιδιώτες». 

Η έκταση, όπως σημείωσε η Σ. Χριστοφορίδου, παραμένει για χρόνια μετέωρη ως προς τον χαρακτηρισμό της, ώσπου το 2015 ο Δήμος Παύλου Μελά ξεκινά να τη διεκδικεί. «Όπως όμως συνέβη και με την περίπτωση του πρώην στρατοπέδου ‘Καρατάσιου’, όπου το Ταμείο Εθνικής Άμυνας έβαζε προσκόμματα για την απόδοσή του στην τοπική κοινωνία, έτσι και σήμερα το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ψήφισε έναν νόμο που άλλαξε τα δεδομένα, με σκοπό να ‘καλυφθεί’ αυτή η αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος και να μη διεκδικήσει το ίδιο να του επιστραφεί η έκταση, εφόσον δεν υπάρχει πλέον ο σκοπός για τον οποίο είχε παραχωρηθεί τότε. Τώρα ο δήμος στράφηκε κατά του υπουργείου για να υπηρετήσει τη κοινή λογική: να επιστραφεί η έκταση στο υπουργείο και κατ’ επέκταση να αποδοθεί στους πολίτες». 

Εγκαταλελειμμένοι χώροι ζητούν ζωή

Η εκδήλωσησυνεχίστηκε στην πλατεία Ελευθερίας, στην Ηλιούπολη, όπου άνοιξε και η κύρια συζήτηση με τα λόγια του διευθυντή του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ, Μιχάλη Γουδή: «Τα αστικά κενά είναι χώροι στην πόλη, εγκαταλελειμμένα κτίρια, πρώην βιομηχανικοί χώροι, οικόπεδα αναξιοποίητα, που διακόπτουν τη συνέχεια στον αστικό ιστό». Το ερώτημα, για τον ίδιο, είναι πώς μπορεί να αξιοποιηθούν αυτοί οι χώροι για να αλλάξει η όψη των πόλεών μας στο μέλλον. Πρόκειται, όπως είπε, για πόλεις που «ήδη βρίσκονται αντιμέτωπες με τη νέα πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης, πόλεις που χρειάζονται περισσότερο πράσινο, περισσότερο δημόσιο χώρο». Το κύριο όμως ζήτημα στην αξιοποίηση των κενών αυτών χώρων είναι η συμμετοχή των πολιτών στη συζήτηση για τις χρήσεις που πρέπει να έχουν. «Ο Δήμος Παύλου Μελά έχει πολλά τέτοια αστικά κενά. Επισκεφθήκαμε δύο από τα πιο εμβληματικά, το πρώην στρατόπεδο ‘Παύλου Μελά’ και το πρώην εργοστάσιο της ΑΓΝΟ, για να συζητήσουμε ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον αυτών των χώρων, έχοντας στο μυαλό μας ότι θέλουμε περισσότερη χωρική δικαιοσύνη για τους πολίτες», κατέληξε.

Το πάνελ της συζήτησης για τα αστικά κενά που πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Ελευθερίας, στην Ηλιούπολη. Από αριστερά: Σωκράτης Σεϊτανίδης, Θεολόγος Παπαδόπουλος, Χάρις Χριστοδούλου, Σοφία Χριστοφορίδου.

Η Σοφία Χριστοφορίδου, που συντόνιζε και τη συζήτηση, υπενθύμισε ότι οι ιστορίες που συνδέουν τα αστικά κενά είναι ιστορίες εγκατάλειψης, αλλά ταυτόχρονα πολλές από αυτές είναι και ιστορίες διεκδίκησης από τους κατοίκους. Είναι όμως τα αστικά κενά κάτι διαφορετικό από αυτό που θα χαρακτηρίζαμε δημόσιο χώρο; Στην ερώτηση της δημοσιογράφου επιχείρησε να απαντήσει ο Σωκράτης Σεϊτανίδης δίνοντας και τον ορισμό των αστικών κενών: «Τα αστικά κενά είναι χώροι εγκαταλελειμμένοι, μη αξιοποιήσιμοι με αυστηρά οικονομικούς όρους, που μπορεί να είναι είτε δομημένοι είτε αδόμητοι και έχουν περιέλθει σε αυτήν την κατάσταση είτε λόγω ιδιοκτησιακών προβλημάτων είτε λόγω αδυναμίας αδειοδότησης κάποιων δραστηριοτήτων, χρήσεων γης κτλ.». Ο μηχανικός χωροταξίας ανέφερε ότι η πόλη έχει πληθώρα τέτοιων αστικών κενών, όπως εργοστάσια που εγκαταλείφθηκαν λόγω της αποβιομηχάνισης αλλά και πρώην στρατόπεδα, σε κάποια από τα οποία γίνονται κινήσεις προς όφελος της τοπικής κοινωνίας. Αυτό που πρέπει να εξετάσουμε σήμερα, σύμφωνα με τον Σ. Σεϊτανίδη, είναι ποιες προσεγγίσεις υπάρχουν για την αξιοποίησή τους και πώς αυτό αφορά τις τοπικές κοινωνίες. Όσον αφορά τον Δήμο Παύλου Μελά, χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι το πρώην στρατόπεδο «Καρατάσιου», το πρώην στρατόπεδο «Παύλου Μελά», που βρίσκεται σε τροχιά ανάπλασης, αλλά και η πρώην γαλακτοβιομηχανία ΑΓΝΟ. 

Δυτικό τόξο: Μια μελέτη για τα αστικά κενά που δεν εφαρμόστηκε

Στη δεκαετία του 1990 ένα σχέδιο συνολικής προσέγγισης των αστικών κενών που αφορούσε το «Δυτικό Τόξο» εκπονήθηκε από τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας σε συνεργασία με επιστήμονες του πανεπιστημίου. Στο σχέδιο αυτό αναφέρθηκε η Χάρις Χριστοδούλου, η οποία εξήγησε πως εκείνη την περίοδο έγινε ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για τα μεγάλα στρατόπεδα («Παπακυριαζή», «Μεγάλου Αλεξάνδρου», «Παύλου Μελά» κ.ά.) προκειμένου να συνδεθούν με ένα μέσο σταθερής τροχιάς. «Τότε έγινε για πρώτη φορά μια συνολική συζήτηση για το τι είναι τα αστικά κενά. Θυμάμαι μια φράση που χρησιμοποιούνταν και από ξένους εμπειρογνώμονες: ‘να προσέξετε τα κενά στην πόλη ως ευαίσθητες φυσαλίδες’. Τα αστικά κενά μελετήθηκαν από τους αρχιτέκτονες και αναλάβαμε μια ομάδα από το πανεπιστήμιο να καταγράψουμε και να διευρύνουμε το θέμα εντάσσοντας όχι μόνο περιοχές που βρίσκονταν σε κατάσταση αποβιομηχάνισης αλλά και στρατόπεδα, ρέματα, εκτάσεις που έχουν μείνει εκτός των σχεδίων της πόλης, εγκαταλελειμμένα κτίρια, κοινωνικές υποδομές συγκροτημένες από τον δήμο που δεν είχαν καλή χρήση. Στόχος της μελέτης ήταν οι ιδέες αυτές να συζητηθούν από τους φορείς και αυτό ήταν μια μορφή μικρής συμμετοχικής διαδικασίας, που δεν περιελάμβανε όμως τους κατοίκους. Καταγράψαμε όλες αυτές τις περιπτώσεις σε αυτό το δυτικό τόξο που ξεκινούσε από τον Δενδροπόταμο και περνούσε απ’ όλους τους δήμους της δυτικής Θεσσαλονίκης και έφτανε στο Επταπύργιο», είπε χαρακτηριστικά. 

Ποια ήταν τα αποτελέσματα της μελέτης; Η καθηγήτρια απάντησε ότι κάποιες από τις προτάσεις που έκαναν οι δήμοι πάνω στη μελέτη αυτή οδήγησαν σε αναπλάσεις, πολλές από τις οποίες είχαν θετική υποδοχή από φορείς και κατοίκους, όπως η περίπτωση της Μονής Λαζαριστών. Τα περισσότερα βέβαια από όσα σχεδιάζονταν δεν έγιναν, και κυρίως, όπως επεσήμανε η ίδια, δεν δημιουργήθηκαν σημεία αναφοράς και διασύνδεσης των γειτονιών έτσι ώστε να εμπλακεί η τοπική κοινωνία. 

Το «Καρατάσιου» και η συμμετοχή των πολιτών

Το μοναδικό καλό παράδειγμα διαχείρισης αστικού κενού με την εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας είναι το πρώην στρατόπεδο «Καρατάσιου», που άνοιξε μεταξύ άλλων και θεσμικούς δρόμους πάνω στο ζήτημα της συμμετοχής των πολιτών. Ο Σ. Σεϊτανίδης, μάλιστα, χαρακτήρισε την περίπτωση του «Καρατάσιου» «ένα απίστευτο πείραμα με διάρκεια στον χρόνο, καθώς οι κάτοικοι, από το 2003 που έφυγε ο στρατός, ενεπλάκησαν σε συνεχείς προσπάθειες για να παραμείνει χώρος πρασίνου». Πρόκειται, όπως είπε, για τη μεγαλύτερη νίκη που έχει κερδίσει η τοπική κοινωνία απέναντι στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το οποίοεπιδίωκε την εμπορική εκμετάλλευση μέρους του στρατοπέδου. «Αυτό που κατάφερε η σύμπραξη τοπικής κοινωνίας, πολιτών και τοπικής αυτοδιοίκησης ήταν να εγκριθεί το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο που ορίζει ότι το 75% θα πρέπει να παραμείνει πράσινο και το 25% θα αφορά κοινωφελείς χρήσεις, δηλαδή εκπαίδευση, υγεία κτλ.», δήλωσε συγκεκριμένα ο διδάκτορας του ΑΠΘ, τονίζοντας ότι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της προσπάθειας αυτής είναι ότι θεσμοθετήθηκε η Πολεοδομική Επιτροπή Γειτονιάς Καρατάσιου. Η συγκρότηση της επιτροπής βασίζεται στον νόμο 1337/83 που ορίζει τη δυνατότητα σχηματισμού τέτοιων επιτροπών από κατοίκους για να γνωμοδοτούν για τα πολεοδομικά θέματα μιας γειτονιάς στον εκάστοτε δήμο. «Αυτή την επιτροπή την φτιάξαμε ως πανεπιστήμιο σε συνεργασία με τον δήμο και δεν είναι μια επιτροπή φυσικών προσώπων αλλά συλλόγων και συλλογικοτήτων: 18 σύλλογοι μετά από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου ορίζουν έναν εκπρόσωπο και συνθέτουν αυτή την επιτροπή που εκφράζει την άποψή της στον δήμο για την αξιοποίηση του χώρου. Ο δήμος είναι υποχρεωμένος να ζητά την άποψή της κάθε φορά που εκπονούνται μελέτες οι οποίεςαφορούν την αλλαγή χρήσης γης». Όσον αφορά το πρώην στρατόπεδο «Καρατάσιου», οι κάτοικοι είναι πολύ προβληματισμένοι σχετικά με τη διάνοιξη δρόμου εντός του για διευκόλυνση των ασθενοφόρων και των πυροσβεστικών εξαιτίας της κατασκευής του fly over. Οι εκπρόσωποι των συλλόγων συνέταξαν από κοινού έγγραφο με τον αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων του Δήμου ζητώντας απαντήσεις από το υπουργείο για τις προθέσεις του σχετικά με τη χρήση του χώρου αλλά και για τον χρόνο απομάκρυνσης των μπάζων και των περιφράξεων.

Απόδοση των αστικών κενών στην τοπική κοινωνία

Η ενδιαφέρουσα συζήτηση συνεχίστηκε με το χρονικό της έκτασης της πρώην γαλακτοβιομηχανίας ΑΓΝΟ, και η ερώτηση που ακολούθησε αφορούσε όχι μόνο τη διεκδίκηση αυτών των 17 στρεμμάτων από τον Δήμο, αλλά και τη δυνατότητα άλλων μικρότερων παρεμβάσεων στις γειτονιές. Φυσικά απευθυνόταν στον αρμόδιο αντιδήμαρχο Πολεοδομίας και Αστικού Σχεδιασμού του Δήμου Παύλου Μελά, Θεολόγο Παπαδόπουλο.

«Όταν αναλάβαμε τη διοίκηση, ήδη από τις πρώτες εβδομάδες χώρισα τα ζητήματα στα μεγάλα και στα μικρά. Στα μεγάλα εντάσσεται το πρώην στρατόπεδο ‘Παύλου Μελά’, η ΑΓΝΟ και το ‘Καρατάσιου’. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο τρίγωνο –η ορθή γωνία είναι το μητροπολιτικό πάρκο Παύλου Μελά, η άλλη η ΑΓΝΟ και η άλλη το ‘Καρατάσιου’– και πρέπει να προσπαθήσουμε να γίνει πράξη ένας βιώσιμος αστικός σχεδιασμός. Έχουμε έναν αχανή δήμο που διακόπτεται από την οδό Λαγκαδά, δεν έχει γεωγραφική συνέχεια και αυτό δημιουργεί περισσότερες δυσκολίες στον αστικό σχεδιασμό» δήλωσε.Ο ίδιος τόνισε ότι η νομική διεκδίκηση της έκτασης του ΑΓΝΟ βρίσκεται στο τελικό της στάδιο. «Ελπίζουμε μέσα στο 2024 να έχουμε τα ευχάριστα νέα και να αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα για αυτό που θέλουμε να ονομάσουμε πράσινη ανάπτυξη, βιώσιμο σχεδιασμό, αειφορία στις γειτονιές μας. Σε μια περιοχή πυκνοδομημένη δεν περισσεύουν οι χώροι πρασίνου, οι ανοιχτοί δημόσιοι χώροι, και γι’ αυτό θα πρέπει να εργαστούμε εμείς». Όπως ακόμη πρόσθεσε, η περίπτωση αυτή συνδέεται και με το πρώην στρατόπεδο «Καρατάσιου», που πρέπει να αποδοθεί επίσης στους πολίτες. Για το ζήτημα αυτό ο αντιδήμαρχος δήλωσε πως «όταν αυτοί οι χώροι δείχνουν ότι τόσα χρόνια μπορούν να συντηρηθούν από τις τοπικές κοινωνίες με αυτή τη χρήση, δεν πρέπει να κάνουμε βήματα προς τα πίσω για άλλους σκοπούς».

Σχετικά με άλλα αστικά κενά, χώρους εγκαταλελειμμένους, μερικώς απαλλοτριωμένους, εξέφρασε την ανάγκη ο Δήμος να επενδύσει στην κατεύθυνση της ολοκληρωμένης απαλλοτρίωσής τους, έτσι ώστε να ενταχθούν στον αστικό σχεδιασμό για να γίνουν πάρκα τσέπης, παιδικές χαρές, ανοιχτοί χώροι αναψυχής των τοπικών κοινωνιών. Στον Δήμο Παύλου Μελά ο αριθμός τέτοιων χώρων που μπορούν να απαλλοτριωθούν ανέρχεται σε 20-30, εκ των οποίων οι 5 μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα και, όπως τόνισε, «να δώσουν μια πραγματική αλλαγή στο αστικό τοπίο με τη δημιουργία κοιτίδων αστικού πρασίνου σε περιοχές πολύ πυκνοδομημένες». 

Η εμπλοκή των πολιτών στον αστικό σχεδιασμό

Όσον αφορά την εμπλοκή των κατοίκων στον σχεδιασμό ο Θεολόγος Παπαδόπουλος ανέφερε ότι «δεν πρέπει να λαμβάνονται αποφάσεις ερήμην των πολιτών, πρέπει να υπάρχουν ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας, να λαμβάνονται αποφάσεις μέσω των δημοτικών συμβουλίων και με τις επιτροπές στις οποίες συμμετέχουν συλλογικότητες, ώστε αυτοί οι χώροι να προστατεύονται από τους ίδιους τους πολίτες».

Η εκδήλωση έκλεισε με την αναφορά καλών παραδειγμάτων από το εξωτερικό, όπου στις γειτονιές των πόλεων δημιουργούνται σταθεροί τόποι συνάντησης των κατοίκων που εμπλέκονται στον σχεδιασμό και στη χρήση των χώρων αυτών. 

Η Χάρις Χριστοδούλου αναφέρθηκε στη Βιέννη,η οποία θεωρείται μια από τις πόλεις που βρίσκονται ψηλά στον «παγκόσμιο δείκτη αστικής ευτυχίας». Όπως είπε και η ίδια, το παράδειγμα της Βιέννης «αποδεικνύει ότι ο ίδιος ο δήμος χρειάζεται να αναθέσει την ευθύνη σε τοπικές ομάδες, κίνηση που βελτιώνει σημαντικά το επίπεδο διαβίωσής τους, μέσα από την ίδια τη συμμετοχή και τη συνεργασία όλων που μπορούν να συνεισφέρουν κάτι στη γειτονιά». Στη Βιέννη ένα παλιό εργοστάσιο ψωμιού, που αποτελούσε τοπόσημο της γειτονιάς, αντιμετώπιζε σύνθετα ιδιοκτησιακά ζητήματα. Τελικά, μέσα από αυτή τη διαδικασία της συμμετοχής των πολιτών και τη συνδρομή του δήμου, μετατράπηκε σε ένα κέντρο αναφοράς μιας γειτονιάς με πολλά κοινωνικά προβλήματα. Το κτίριο περιλαμβάνει πλέον χώρους όπου γίνονται συλλογικές κουζίνες, ραπτική, φυτεύσεις κ.ά., ενώ συνδέεται και με τον ευρύτερο περίγυρο και το γίγνεσθαι της πόλης. «Ο δήμος όχι μόνο το υποστηρίζει αλλά το εποπτεύει μέσα από κατοίκους και αρχιτέκτονες. Είναι ένα ξεχωριστό παράδειγμα. Στη Θεσσαλονίκη και γενικότερα στην Ελλάδα είχαν γίνει παρόμοιες προσπάθειες την περίοδο της οικονομικής κρίσης και εκεί καταλάβαμε ότι μπορούμε να κάνουμε πράγματα και χωρίς χρήματα. Σημασία έχει να υπάρχει διάθεση συνεργασίας». Σημαντική είναι για την κ. Χριστοδούλου η ισορροπία στη συνεργασία ανάμεσα στον δήμο και τους κατοίκους. 

«Πρέπει να υπάρχουν και ενεργοί άνθρωποι που θα αναλάβουν και θα μπορέσουν να εμπνεύσουν και άλλους κατοίκους να εμπλακούν και να συνεισφέρουν. Αυτό αυξάνει παράλληλα το επίπεδο ευτυχίας, όπως λέγεται, γιατί μόνο η συμμετοχή στα κοινά, η συνάντηση και η συλλογική πράξη μάς δίνει μια αίσθηση νοήματος της καθημερινότητας», δήλωσε ακόμη η καθηγήτρια του ΑΠΘ, με τον Σωκράτη Σεϊτανίδη να καταλήγει ότι «προτεραιότητα αποτελεί οι κάτοικοι να έχουν γνώμη για τον σχεδιασμό του εκάστοτε χώρου που πρόκειται να απαλλοτριωθεί, να συνδράμει ο δήμος και το πανεπιστήμιο και μετά το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η συνδιαχείριση. Όταν αυτό γίνει κτήμα μιας κοινωνίας μέσα από καινοτόμους θεσμούς συνεργασίας, τότε οι χώροι αυτοί θα έχουν συνεχώς ζωή και φροντίδα».

Η εκδήλωση έκλεισε μουσικά με το πολύ γνωστό στα διεθνή φεστιβάλ συγκρότημα Tendts και τους psychedelic, space disco, African acid και rave ήχους τους, οι οποίοι ακούστηκαν για πρώτη φορά στη γειτονιά όπου μεγάλωσαν τα μέλη του συγκροτήματος. Οι ίδιοι μάλιστα σε δηλώσεις τους τόνισαν τη σημασία που μπορεί να έχουν τα αστικά κενά και γενικά οι δημόσιοι χώροι για τις πολιτιστικές δράσεις μιας περιοχής.

Πόλη σε εξέλιξη: Αξιοποιώντας τα αστικά κενά στον Δήμο Παύλου Μελά - Heinrich Boell Foundation - Office Thessaloniki

Watch on YouTube

Αυτό το εξωτερικό περιεχόμενο απαιτεί τη συγκατάθεσή σας. Λάβετε υπόψη την πολιτική απορρήτου μας.