ΑΡΘΡΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
Tα τελευταία χρόνια, εικόνες από πλαστικά να επιπλέουν στο νερό ή να έχουν ξεβραστεί στις παραλίες είναι ιδιαίτερα συνηθισμένες στα ΜΜΕ. Εκατομμύρια τόνοι πλαστικών φτάνουν στους ωκεανούς κάθε χρόνο. Μεταφέρονται εκεί από τα ποτάμια, φτάνουν μέσω των υπονόμων, αδειάζονται από τα πλοία ή τα παρασέρνουν από τις ακτές τα κύματα. Τα πλαστικά κατακλύζουν πια τις παραλίες σε όλο τον κόσμο, διώχνοντας τους τουρίστες και καταστρέφοντας τις χαρακτηριστικές εικόνες ειδυλλιακών τοποθεσιών, όπως τα νησιά της Καραϊβικής και το Μπαλί.
Η τουριστική βιομηχανία πρέπει να δείξει προσοχή. Σε κάποια μέρη έχει ήδη αρχίσει να αναλαμβάνει τις ευθύνες της. Το 80% της τουριστικής δραστηριότητας αναπτύσσεται στις παράκτιες περιοχές, που επιβαρύνονται πολύ περισσότερο από τις δυνατότητές τους να αντεπεξέλθουν στην τεράστια συρροή επισκεπτών που υποδέχονται κάθε χρόνο. Παράλληλα, οι τουριστικοί προορισμοί επιβαρύνονται με επιπλέον δαπάνες για τον καθαρισμό των περιοχών που προσπαθούν να διατηρούν ελκυστικές.
Η ζημία εξαιτίας της ρύπανσης των ωκεανών από πλαστικά είναι τεράστια: Σύμφωνα με εκτίμηση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP), φτάνει στα 13 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Κάποιες από αυτές τις δαπάνες βαρύνουν άμεσα ορισμένες βιομηχανίες και παράκτιες κοινότητες, ως κόστος καθαρισμού και απομάκρυνσης απορριμμάτων. Άλλες αποτυπώνονται στην απώλεια εισοδημάτων που καταγράφουν η αλιεία και ο τουρισμός. Το κόστος είναι δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια: Δεν γίνονται σχετικές έρευνες, λείπουν δεδομένα και είναι αδύνατον να αποτιμηθούν οικονομικά στοιχεία όπως ο αντίκτυπος από τα χωροκατακτητικά είδη τα οποία ζουν στα πλαστικά υπολείμματα που παρασύρονται από τα ωκεάνια ρεύματα.
Ο τουρισμός, λοιπόν, δεν είναι μόνο αθώο θύμα της ρύπανσης από πλαστικά· είναι και μία από τις βασικές αιτίες που την προκαλούν. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των τουριστών «επεκτείνεται» όσο εκείνοι ταξιδεύουν. Ένα ταξίδι σε εξωτικό προορισμό, συνήθως με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο, προκαλεί εκπομπές άνθρακα. Οι τουρίστες είναι πιθανότερο να χρησιμοποιήσουν πιο πολλά πλαστικά μιας χρήσης και συσκευασίες: Οι υπηρεσίες εστίασης στα αεροδρόμια, τα αεροπλάνα, τα τρένα και τους σταθμούς αυτοκινήτων παρέχουν τα γεύματά τους σε συσκευασίες μιας χρήσης και πλαστικά μπουκάλια. Επίσης, όταν φτάνουν στους προορισμούς τους, οι ταξιδιώτες είναι ανοίκειοι με προϊόντα και συνθήκες. Έτσι, είναι πιο πιθανό να αγοράσουν συσκευασμένο φαγητό και μπορεί να αγνοούν πώς να χρησιμοποιήσουν το τοπικό σύστημα ανακύκλωσης (εάν αυτό βέβαια υπάρχει). Πολλοί τουριστικοί προορισμοί δεν έχουν τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις για τη συλλογή και διαχείριση των αυξανόμενων όγκων αποβλήτων που παράγονται από τον μεγάλο αριθμό τουριστών που υποδέχονται. Την ίδια στιγμή, πολλοί ταξιδιώτες πετούν απρόσεκτα τα σκουπίδια τους, κάτι που πιθανώς δεν θα έκαναν στην πατρίδα τους.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών (IATA), ο μέσος επιβάτης παράγει 1,4 κιλά αποβλήτων ανά πτήση. Για το 2017 αυτό σήμαινε συνολικά 5,7 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων. Οι σακούλες σκουπιδιών που συγκεντρώνονται από το πλήρωμα των αεροπλάνων περιέχουν ένα μείγμα απορριμμάτων τα οποία πετιούνται στον τόπο προορισμούκάθε πτήσης. Τα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων διαφέρουν από τόπο σε τόπο και έτσι μικρό τμήμα τους ανακυκλώνεται τελικά.
Με την πάροδο των ετών, τα αεροπλάνα έχουν μετατραπεί σε εξαιρετικά βελτιστοποιημένο περιβάλλον, και το πλαστικό έχει γίνει βασικό υλικό επιλογής. Οι κανονισμοί υγιεινής απαιτούν να συσκευάζονται σερβίτσια και τρόφιμα, ενθαρρύνοντας περαιτέρω τη χρήση φθηνών πλαστικών ειδών. Επιπλέον, η μείωση του βάρους είναι σημαντική για τις αεροπορικές εταιρείες, επειδή περιορίζει την κατανάλωση καυσίμων, το κόστος και τις εκπομπές άνθρακα. Έτσι, το ελαφρύ πλαστικό προκρίνεται σε σχέση με άλλα υλικά, φιλικότερα προς το περιβάλλον αλλά βαρύτερα. Κάποιες αεροπορικές εταιρείες υιοθετούν μια εναλλακτική προσέγγιση και κάνουν τα πρώτα βήματα για πτήσεις χωρίς πλαστικά. Μεταχειρίζονται κομποστοποιήσιμους και επαναχρησιμοποιούμενους δίσκους και σερβίτσια, καθώς και μαχαιροπίρουνα και συσκευασίες από χαρτί, μπαμπού ή ξύλο.
Ο Άτλας του Πλαστικού φιλοδοξεί να ενημερώσει σωστά όποιον/α ενδιαφέρεται να αποτελέσει μέρος στην λύση του πλαστικού προβλήματος, παρέχοντας με συνοπτικό και εύληπτο τρόπο πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη μορφή ρύπανσης.
Κατέβασέ τον δωρεάν από εδώ
Σε άλλους τομείς του τουρισμού, η TUI Group, η μεγαλύτερη εταιρεία ψυχαγωγίας, ταξιδιών και τουρισμού του κόσμου, είχε υποσχεθεί το 2018 ότι θα αφαιρούσε από τα ξενοδοχεία της, τα κρουαζιερόπλοια, τις πτήσεις, τους προορισμούς και τα γραφεία της, 250 εκατομμύρια πλαστικά μιας χρήσης, έως το 2020. Η εποχικότητα είναι μεγάλη πρόκληση για τις τουριστικές πόλεις, τα θέρετρα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Τα πλαστικά απόβλητα φτάνουν στον ωκεανό όλο το χρόνο, αλλά τα μέτρα διαχείρισης αποβλήτων και οι υποδομές πρέπει να ανταποκριθούν κυρίως την περίοδο αιχμής, όταν ο αριθμός των τουριστών και η παραγωγή αποβλήτων πολλαπλασιάζονται. Η ποσότητα των πλαστικών απορριμμάτων που φτάνει στη Μεσόγειο αυξάνεται κατά 40% τους καλοκαιρινούς μήνες επιβεβαιώνοντας την άμεση σύνδεση μεταξύ του τουρισμού και της ρύπανσης από πλαστικό.
Το νησί της Σαρδηνίας έχει δείξει πώς μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα στην παραγωγή και απόρριψη αποβλήτων σε τοπικό επίπεδο. Το 2003 μόνο 3,8% των αποβλήτων διαχωριζόταν ανά είδος. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει φτάσει πάνω από 60%, και στόχος είναι να γίνει 80% έως το 2022. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στο ότι τα απορρίμματα συγκεντρώνονται ξεχωριστά, πόρτα-πόρτα, και όχι όλα μαζί από κεντρικά σημεία συλλογής, όπως γίνεται σε άλλα μέρη της Ιταλίας. Ο φόρος για τη διαχείρισή τους έχει αυξηθεί, και στους δήμους έχουν δοθεί οικονομικά κίνητρα για την επίτευξη κλιμακούμενων στόχων, με προσδιορισμό ανταμοιβής ή ποινών σε πόλεις και κωμοπόλεις, ανάλογα με την επίδοσή τους στη διαχείριση των αποβλήτων.
Αποτελεί άρθρο αφιερώματος από τον Άτλαντα του Πλαστικού