Μιλώντας για τη σύσταση εθνικής επιτροπής που θα αντιμετωπίσει τις διακρίσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην Ελλάδα.
Η απόφαση του Έλληνα πρωθυπουργού να συστήσει μια επιτροπή που θα εξετάσει τις νομικές και δικαιωματικές διακρίσεις σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ* ατόμων στην Ελλάδα και θα προτείνει λύσεις για τη μείωση αυτού του φαινομένου ήταν μάλλον απροσδόκητη αλλά σίγουρα πολύ θετική είδηση. Η απόφαση αυτή έρχεται σε μια στιγμή που τα ζητήματα της ανισότητας των φύλων αλλά και της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης βρίσκονται πιο ψηλά από ποτέ στην πολιτική ατζέντα, ως αποτέλεσμα της εκδίπλωσης του ελληνικού κινήματος "Me Too" τους τελευταίους μήνες.
Στόχος της επιτροπής είναι η εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου που θα καθορίζει οριζόντια τη στρατηγική, τα καθήκοντα και τις δράσεις των υπουργείων και των φορέων που είναι αρμόδιοι για την ανάπτυξη, την εξέλιξη και την εφαρμογή της πολιτικής για τα ΛΟΑΤΚΙ* άτομα, κυρίως για την περίοδο 2021-2023. «Εργαζόμαστε όλοι για μία σύγχρονη και δίκαιη Ελλάδα και μία τέτοια χώρα δεν νοείται να αποκλείει ή να διαχωρίζει τους πολίτες της. Γι’ αυτό και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα πρέπει να βρουν ισότιμη θέση στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική ζωή της πατρίδας μας. Είναι ατομικό τους δικαίωμα αλλά είναι και υποχρέωση της πολιτείας και νομίζω ότι είναι και μία ώριμη τομή προς όφελος του εθνικού συνόλου», ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη συνάντησή του με τον πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και καθηγητή Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, Λίνο Αλέξανδρο Σισιλιάνο, ο οποίος έχει οριστεί πρόεδρος της Επιτροπής.
Στην επιτροπή συμμετέχουν γνωστά και καταξιωμένα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών μαζί με αρμόδια μέλη της κυβέρνησης. Ο διευθυντής του Γραφείου Θεσσαλονίκης του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ, Μιχάλης Γουδής, ζήτησε από ένα εκ των μελών της επιτροπής, τη Λίνα Παπαδοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχο της έδρας Jean Monnet για το Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δίκαιο και τον Πολιτισμό, να χαρτογραφήσει τις προκλήσεις για την έμφυλη ισότητα στην Ελλάδα σήμερα και να περιγράψει τι μπορούμε να περιμένουμε από το έργο της επιτροπής.
Διαβάστε τη σύντομη συνέντευξη παρακάτω. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους σύνθεσης της επιτροπής (στα ελληνικά), εδώ.
Πώς αξιολογείτε την κατάσταση της έμφυλης ισότητας στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, υπό το πρίσμα του Δείκτη Ισότητας των Φύλων 2020 από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) και των πρόσφατων δημόσιων αποκαλύψεων που σχετίζονται με σεξουαλική κακοποίηση;
Καθώς όλα είναι θέμα σύγκρισης, μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει, βλέποντας τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων 2020 του EIGE, ότι η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτό οφείλεται κυρίως στις τεράστιες ανισότητες στον τομέα της πολιτικής και της εξουσίας. Αν και οι γυναίκες είναι επιτυχημένες ως επαγγελματίες σε όλους σχεδόν τους τομείς, παραμένουν σημαντικά πίσω όταν πρόκειται για θέσεις εξουσίας. Παρά το γεγονός ότι έχουμε πλέον μια γυναίκα πρόεδρο της Δημοκρατίας καθώς και γυναίκες προέδρους δύο ανωτάτων δικαστηρίων, εξακολουθούν να υπάρχουν ελάχιστες γυναίκες βουλευτές, υπουργοί, μέλη διοικητικών συμβουλίων σε μεγάλες εταιρείες, εποπτικά συμβούλια ή διοικητικά συμβούλια κλπ.
Ο σεξισμός και ο μισογυνισμός εξακολουθούν να υπάρχουν έντονα στην καθημερινή ζωή και παίζουν σημαντικό ρόλο σε όλες τις αποφάσεις, ακόμη και με κρυμμένο και διακριτικό τρόπο. Αυτό οφείλεται κυρίως όχι στους νόμους, αλλά στην ενσωματωμένη κουλτούρα και τις προκαταλήψεις, που πιέζουν τις γυναίκες να ακολουθούν τα παραδοσιακά στερεότυπα. Αν και η ελληνική κοινωνία εξελίσσεται, τα στερεότυπα αυτά είναι ανθεκτικά και διαμορφώνουν τις σχέσεις τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο χώρο.
Είναι κατά την άποψή σας μια επιτροπή η πιο αποτελεσματική πλατφόρμα για την άσκηση μιας εθνικής στρατηγικής για τη ΛΟΑΤΚΙ+ ισότητα;
Η Επιτροπή που ανακοινώθηκε σήμερα (17 Μαρτίου 2021) από τον Πρωθυπουργό δεν είναι παρά ένα πρώτο βήμα. Στόχος και αποστολή της είναι να εξετάσει με ολιστικό και οριζόντιο τρόπο τις διακρίσεις που υφίστανται τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και να προτείνει λύσεις για τη μείωση αυτών των διακρίσεων. Η Επιτροπή δεν μπορεί να επιφέρει η ίδια τις αλλαγές, αλλά μπορεί μόνο να δείξει τον δρόμο για το τι πρέπει να γίνει και πώς θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει. Στη συνέχεια, είναι αποστολή των πολιτικών οργάνων, δηλαδή της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας (κυβέρνηση και διοίκηση) να τις πραγματοποιήσουν, να υλοποιήσουν την Εθνική Στρατηγική Ισότητας για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.
Και κυρίως, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι είναι τελικά η κοινωνία που πρέπει να αγκαλιάσει τις αλλαγές και να ξεπεράσει τις προκαταλήψεις και τα σχετικά στερεότυπα, τα οποία συνδέονται στενά –αν δεν ταυτίζονται– με τα στερεότυπα για τα φύλα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Είναι στο χέρι του κάθε ανθρώπου και της κάθε οικογένειας, του κάθε γονέα, να αποδεχτεί τα παιδιά, τους φίλους, τους συναδέλφους του που τυχαίνει να είναι ΛΟΑΤΚΙ+ και να τους συμπεριφερθεί με τον σεβασμό που αξίζει σε κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από τα όποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Ποιο αναμένετε εσείς προσωπικά να είναι το αποτέλεσμα των εργασιών της Επιτροπής;
Όπως ήδη έχουμε πει, η αποστολή της Επιτροπής είναι να δημιουργήσει έναν οδικό χάρτη για νομοθεσία και πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Αυτό θα περιλαμβάνει την άρση των υφιστάμενων ανισοτήτων και διατάξεων που εισάγουν διακρίσεις (για παράδειγμα τον αποκλεισμό από την αιμοδοσία όσων είχαν σεξουαλική επαφή με άτομα του ίδιου φύλου) και την πρόταση αλλαγών στο οικογενειακό δίκαιο, στις διαδικασίες αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, στην ίση μεταχείριση όσον αφορά παροχή ιατρικών υπηρεσιών, στην εκπαίδευση, στις υπηρεσίες, στο στρατό κλπ. Ωστόσο, όπως προαναφέραμε, η Επιτροπή μπορεί μόνο να δείξει τι πρέπει να γίνει, δεν μπορεί να το κάνει. Στη συνέχεια, θα είναι αποστολή όσων ασκούν πολιτική εξουσία να υλοποιήσουν αυτά τα πράγματα. Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει δείξει τις προθέσεις του να προχωρήσει και όλοι ελπίζουμε ότι θα είναι πρόθυμος να ωθήσει την ελληνική κοινωνία προς τα εμπρός σε ό,τι αφορά την ίση μεταχείριση όλων, συμπεριλαμβανομένων των ΛΟΑΤΚΙ+.
Δικαιώματα γυναικών και δικαιώματα ΛΟΑΤΚΙ+. Θεωρείτε ότι αυτή η στρατηγική αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την έμφυλη δημοκρατία ή ένα ξεχωριστό βήμα που αφορά μόνο την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+; Είναι η έμφυλη ισότητα το άθροισμα των μερών της;
Ναι, πιστεύω απόλυτα ότι η έμφυλη ισότητα είναι το άθροισμα των μερών της, συμπεριλαμβανομένης της ίσης μεταχείρισης των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Γνωρίζω τη σχετική συζήτηση για το αν η μη διάκριση των ΛΟΑΤΚΙ+ αποτελεί διαφορετικό πεδίο, πιστεύω ότι δεν είναι. Αν μπορούσε κανείς να καταργήσει τις διακρίσεις λόγω φύλου, τότε αυτόματα θα καταργούνταν και οι διακρίσεις εις βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Διότι όταν κάνεις διακρίσεις σε βάρος κάποιου λόγω των σεξουαλικών του προτιμήσεων, αυτό σημαίνει ότι κάνεις διακρίσεις σε βάρος του επειδή ανήκει στο ένα και όχι στο άλλο φύλο. Αν ένα κράτος, για παράδειγμα, δεν επιτρέπει τον γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, αυτό σημαίνει μόνο ότι ένα άτομο δεν μπορεί να απολαύσει το δικαίωμά του να παντρευτεί καθώς και τη νομική προστασία της σχέσης του με τον σύντροφό του ή τα παιδιά του λόγω του βιολογικού ή κοινωνικού φύλου του! Όσο περισσότερα στερεότυπα δέχεται μια κοινωνία σχετικά με τις γυναίκες και τους άνδρες, τόσο περισσότερες διακρίσεις κάνει σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+. Επομένως, ναι, και σας ευχαριστώ για αυτή την πολύτιμη ερώτηση: Νομίζω ότι όλα αυτά εμπίπτουν στην έμφυλη ισότητα. «Η μικρή διαφορά και οι τεράστιες συνέπειές της» (βλ. Alice Schwarzer, Der "kleine Unterschied" und seine großen Folgen) βρίσκονται πίσω από τις διακρίσεις τόσο των γυναικών όσο και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στις 18 Μαρτίου 2021.
