Στο πλαίσιο του 6ου Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 29 και 30 Νοεμβρίου 2019, διοργανώθηκε ειδικό εργαστήριο με θέμα την αναγκαιότητα Ενοποίησης της Συνεταιριστικής Νομοθεσίας στην Ελλάδα. Στο εργαστήριο αυτό έγινε σαφές ότι η πολυνομία και οι συχνές μεταβολές της συνεταιριστικής νομοθεσίας στην Ελλάδα δυσχεραίνουν την ανάπτυξη ενός ενιαίου συνεταιριστικού χώρου και τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών μορφών συνεταιρισμών, την ενιαία στατιστική καταγραφή και τη διαμόρφωση συνεκτικών πολιτικών στο πεδίο. Οι συμμετέχοντες/ουσες αποφάσισαν την δημιουργία μιας ομάδας εργασίας, η οποία θα χαρτογραφήσει τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή διαφορετικών συνεταιριστικών νόμων, θα επεξεργαστεί και προτείνει ένα νόμο-πλαίσιο για τους συνεταιρισμούς, θα το θέσει προς επεξεργασία και διαβούλευση στους συνεταιρισμούς και θα εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ανεξάρτητης αρχής με αντικείμενο την παρακολούθηση της πορείας της συνεταιριστικής νομοθεσίας. Απώτερος στόχος των προτάσεων αυτών είναι ο νόμος- πλαίσιο με τις διατάξεις του να συμβάλλει στην εδραίωση της αντίληψης ότι οι διάφορες κατηγορίες συνεταιρισμών παρά τις μεταξύ τους διαφορές διέπονται από ένα κοινό θεσμικό- πλαίσιο, καθώς μοιράζονται τις ίδιες συνεταιριστικές αξίες και αρχές, αποτελώντας εκφάνσεις της ίδιας μορφής επιχείρησης, της συνεταιριστικής.
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπέβαλε σε δημόσια διαβούλευση στις 27.12.2019 νομοσχέδιο για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς στην Ελλάδα. Η προθεσμία για την υποβολή σχολίων στην επίσημη ιστοσελίδα της διαβούλευσης προσδιορίστηκε στις 14.1.2020. Παρά τα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια, τα μέλη της ομάδας εργασίας που προέκυψε από το 6ο Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας έσπευσαν να επεξεργαστούν από κοινού μία συλλογική παρέμβαση στο νομοσχέδιο τα επιμέρους σχόλια της οποίας περιλαμβάνονται στη συνημμένη έκθεση.
Σε αντίθεση με τις γενικές και μη συχνά μεταβαλλόμενες διατάξεις περί προσωπικών και κεφαλαιουχικών εταιριών, η συνεταιριστική νομοθεσία στην Ελλάδα είναι κατακερματισμένη με αποτέλεσμα να θεσπίζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα πολλοί και διαφορετικοί νόμοι για τους διάφορους τύπους συνεταιρισμών
Η πολυνομία αυτή δεν εξυπηρετεί τις όποιες διακριτές τους ανάγκες αλλά αντανακλά τον θεσμικό κατακερματισμό με διαφορετικά αρμόδια υπουργεία και εποπτικές αρχές ανά τύπο συνεταιρισμού. Αυτή η πραγματικότητα, διασπά και το πεδίο των συνεταιρισμών στην Ελλάδα δυσχεραίνοντας τις συνεργασίες μεταξύ συνεταιρισμών διαφορετικών τύπων και τη διαμόρφωση μίας συλλογικής ταυτότητας. Επιπλέον, οι συχνές μεταβολές στο δίκαιο των επιμέρους τύπων συνεταιρισμών και ιδιαίτερα των αγροτικών συνεταιρισμών δημιουργεί ένα εξαιρετικά ασταθές θεσμικό περιβάλλον το οποίο δυσχεραίνει την ανάπτυξη των συνεταιρισμών στον αγροτικό χώρο, τη μεταξύ τους συνεργασία και τη συνεργασία με άλλους τύπους συνεταιρισμών παρόλο που διεθνώς διαφαίνεται μια τάση ενοποίησης του συνεταιριστικού πεδίου.
Συνεπώς, η θέση και η επιδίωξή μας είναι η ενοποίηση της συνεταιριστικής νομοθεσίας στην Ελλάδα και όχι η συνέχιση του κατακερματισμού της συνεταιριστικής νομοθεσίας και των συχνών μεταβολών της. Συνεπώς, υποβάλλουμε τις παρατηρήσεις μας επί του σχεδίου νόμου με γνώμονα δύο κριτήρια: α) την εναρμόνιση με άλλες κατηγορίες συνεταιρισμών στην Ελλάδα στο βαθμό που οι όποιες διαφορές δεν ανταποκρίνονται σε διαφορετικές ανάγκες, β) την ανάγκη διαφύλαξης της ιδιαιτερότητας της συνεταιριστικής ταυτότητας όπως αυτή έχει αποκρυσταλλωθεί στη Διακήρυξη της Διεθνούς Συνεταιριστικής Ένωσης (Statement on the Co-operative Identity, International Co-operative Alliance) το 1995.
Η γενική μας παρατήρηση ως προς το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου είναι ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο το οποίο ευνοεί τη χρηματοδότηση και τον έλεγχο των συνεταιρισμών από το ιδιωτικό κεφάλαιο χωρίς να επιλύει τα μέγιστα προβλήματα των αγροτικών συνεταιρισμών, δηλαδή:
- Αδιαφάνεια στις αποφάσεις των μελών του ΔΣ και ελλειμματική δημοκρατική λειτουργία
- Ισχνή οικονομική ευρωστία λόγω περιορισμένης συνεργασίας μεταξύ των μελών και περιορισμένης αξιοποίησης της παραγωγικής τους δυναμικότητας
- Γραφειοκρατικά εμπόδια κατά τη σύσταση και λειτουργία
- Περιορισμένη καινοτομία, διασύνδεση με αγορές και πρόσδεση σε μια συνεκτική αγροτική πολιτική
- Περιορισμένη αξιοποίηση του δυναμικού νέων ανθρώπων με γνώσεις και δεξιότητες καθώς δεν δίνεται κανένα κίνητρο για την ένταξή τους σε αγροτικούς συνεταιρισμούς
- Πρόσδεση των αγροτικών συνεταιρισμών σε ιδιωτικά κεφάλαια και περαιτέρω αποστασιοποίηση των αγροτών-παραγωγών από τη διοίκηση του κάθε συνεταιρισμού ιδιαίτερα στο πλαίσιο της παρούσας ευαλωτότητας των αγροτικών συνεταιρισμών λόγω αυξημένων χρεών.
Η σχετική έκθεση περιλαμβάνει τα σχόλια επί των συγκεκριμένων άρθρων του σχεδίου νόμου όπως υποβλήθηκαν και στην επίσημη ιστοσελίδα της ηλεκτρονικής διαβούλευσης.