Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και δημοκρατικής εκπαίδευσης «Η σχολική κοινότητα προστατεύει το κλίμα» ξεκίνησε το 2022-2023 και αποτελεί μια εξέλιξη του προηγούμενου προγράμματος «Τα σχολεία προστατεύουν το κλίμα», το οποίο δεν είχε υλοποιηθεί λόγω της πανδημίας του Covid-19.
Το πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει δίωρα βιωματικά συμμετοχικά εργαστήρια, επιδιώκει την ενεργοποίηση της σχολικής κοινότητας για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος. Σκοπός του είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας για την κλιματική αλλαγή, δίνοντας έμφαση στην ενεργειακή κρίση και τη σύνδεση μεταξύ τους. Ο κορμός του προγράμματος, παράλληλα, διαπερνάται από τη δημοκρατική εκπαίδευση και την ενεργή πολιτειότητα, ώστε να καλλιεργηθεί στη σχολική κοινότητα η πρόθεση ανάληψης δράσης υπέρ του περιβάλλοντος και της ενεργειακής δημοκρατίας, μέσω της εξοικείωσης με την έννοια της ενεργειακής κοινότητας.
Συνεπώς, οι στόχοι τoυ προγράμματος δομούνται σε τρεις άξονες:
- δημοκρατική εκπαίδευση
- κλιματικός γραμματισμός
- ενεργειακός γραμματισμός.
Η δημιουργία του υλικού του προγράμματος και η υλοποίησή του έγιναν από στελέχη των οργανώσεων Αντιγόνη - Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία και Community Energy River και υποστηρίχτηκαν από το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ – Γραφείο Θεσσαλονίκης.
Ιστορικό
Το 2022-2023, πρώτη χρονιά υλοποίησης του προγράμματος, συμμετείχαν συνολικά 16 σχολεία από τις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Αττικής, από τα οποία τα πέντε στη Θεσσαλονίκη, όπου ο Δήμος έθεσε το πρόγραμμα εξαρχής υπό την αιγίδα του. Τα σχολεία ήταν τα εξής: 1ο Γυμνάσιο Περαίας, 1ο Γυμνάσιο Μίκρας, 1ο Γυμνάσιο Αλεξάνδρειας, 2ο Γυμνάσιο Χαλάστρας, 4ο Γυμνάσιο Γιαννιτσών, Γυμνάσιο Βαθέος Αυλίδας, 2ο Γυμνάσιο Περιστερίου, 62ο Γυμνάσιο Αθήνας, 1ο Γυμνάσιο Περιστερίου, 14ο Γυμνάσιο Αθήνας, 8ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου, 4ο Γυμνάσιο Τούμπας, 8ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, 1ο Γυμνάσιο Τούμπας, 3ο Γυμνάσιο Χαριλάου, 6ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης.
Ο συνολικός αριθμός των μαθητών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ήταν 689, ενώ 30 ήταν οι εκπαιδευτικοί που κατόπιν ειδικής εκπαίδευσης εφάρμοσαν το πρόγραμμα ή μέρος του.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα υλοποιήθηκε από τις οργανώσεις Αντιγόνη - Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία (στα σχολεία της Κεντρικής Μακεδονίας) και Community Energy River (στα σχολεία της Αττικής).
Τη σχολική χρονιά 2023-2024 συμμετείχαν 281 μαθητές από 11 σχολεία της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης (υλοποίηση: Αντιγόνη- Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία): 2ο Γυμνάσιο Ελευθέριου-Κορδελιού, 1ο Επαγγελματικό Γυμνάσιο Σταυρούπολης, 1ο Δημοτικό Πεύκων, Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Ευόσμου, 1ο Επαγγελματικό Γυμνάσιο Ευόσμου, 2ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Θεσσαλονίκης, 8ο Επαγγελματικό Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, 7ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, 1ο Γυμνάσιο Πυλαίας, 1ο Γυμνάσιο Τούμπας, 2ο Γυμνάσιο Δεύτερης Ευκαιρίας Τούμπας.
Επιπλέον, οι φορείς του προγράμματος συνεργάστηκαν με δύο ελληνικούς δήμους που έχουν να παρουσιάσουν έντονη δράση ως προς την ενεργειακή μετάβαση της χώρας: τον δήμο Νεάπολης-Συκεών από τη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης και τον δήμο Χαλανδρίου από τη μητροπολιτική περιοχή της Αττικής. Κατόπιν πρότασης των αντίστοιχων Αντιδημάρχων Παιδείας, επελέγησαν τρία σχολεία από κάθε δήμο για να εφαρμόσουν το πρόγραμμα. Πιο συγκεκριμένα, από τον Δήμο Νεάπολης-Συκεών συμμετείχαν το 3ο Γυμνάσιο Συκεών, το 1ο Γυμνάσιο Πεύκων και το 1ο Γυμνάσιο Νεάπολης (συνολικά 71 μαθητές) και από τον Δήμο Χαλανδρίου το 4ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου, το 7ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου και το 8ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου (συνολικά 92 μαθητές).
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα εγκρίθηκε από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής ως Εργαστήριο Δεξιοτήτων διαθέσιμο για οποιονδήποτε/οποιαδήποτε εκπαιδευτικό της χώρας θα ήθελε να το υλοποιήσει στους μαθητές/στις μαθήτριές του/της.
Μεθοδολογία
Η μεθοδολογία του προγράμματος αντλεί τα εργαλεία της από τη Βιωματική Εκπαίδευση, τη Μη Τυπική Εκπαίδευση και την Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Σκοπός είναι τα ίδια τα παιδιά να γίνουν ερευνητές/τριες της γνώσης∙ να αναζητήσουν, να παίξουν, να αμφισβητήσουν, να επιχειρηματολογήσουν, να λάβουν αποφάσεις συναινετικά και να αναλάβουν πρωτοβουλίες σε ένα πλαίσιο ελεύθερης έκφρασης και σεβασμού. Για την επίτευξη των παραπάνω αξιοποιούνται τεχνικές και εργαλεία όπως: παιχνίδια ρόλων, ασκήσεις προσομοίωσης, επίλυση προβλήματος, παιχνίδια με κάρτες/εικόνες, αναστοχαστική συζήτηση κ.ά.
Το περιεχόμενο των εργαστηρίων πλαισιώνεται από την ανάγκη να αναγνωρίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες συνδέσεις ανάμεσα στην καθημερινή τους ζωή και το θέμα, με σκοπό την ουσιαστικότερη κατανόησή του. Το περιεχόμενο αυτό αναπτύσσεται στις παρακάτω θεωρητικές ενότητες:
- Δημιουργία και ενδυνάμωση ομάδας - Λήψη αποφάσεων με συναίνεση
- Ολιστική προσέγγιση του ζητήματος της κλιματικής αλλαγής
- Εξοικονόμηση ενέργειας - Ενεργειακή περιήγηση
- Ενεργειακές κοινότητες: πώς λειτουργούν, πώς παράγουν ενέργεια, πώς προστατεύουν το κλίμα
- Προσομοίωση λήψης αποφάσεων - Μελέτη περίπτωσης ενεργειακής κοινότητας
Οδηγός
Στo πλαίσιo του προγράμματος δημιουργήθηκε ο ομώνυμος εκπαιδευτικός οδηγός. Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να υλοποιήσουν το πρόγραμμα και επιδιώκει να αποτελέσει ένα χρήσιμο, υποστηρικτικό εργαλείο για την εφαρμογή του. Οι εκπαιδευτικοί έχουν την ευχέρεια είτε να υλοποιήσουν τα εργαστήρια στο σύνολό τους, ακολουθώντας τη δομή που παρουσιάζει ο οδηγός, είτε να επιλέξουν ορισμένα από αυτά και να τα εφαρμόσουν αυτοτελώς, ανάλογα με τις ανάγκες της ομάδας τους. Σε κάθε περίπτωση, ο οδηγός δεν αποτελεί ένα αυστηρό και άκαμπτο πλαίσιο. Απεναντίας, παρέχει πληροφορίες, έμπνευση και ερεθίσματα στους/στις εκπαιδευτικούς, οι οποίοι/ες ενθαρρύνονται να εμπλουτίσουν και να προσαρμόσουν τα εργαστήρια σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ανάγκες και τη δυναμική της ομάδας τους.
Μπορείτε να κατεβάσετε τον εκπαιδευτικό οδηγό για τη διεξαγωγή των εργαστηρίων εδώ.
Εκπαιδευτική βαλίτσα
Τα εργαστήρια του οδηγού μπορούν να συνδυαστούν με τη χρήση Εκπαιδευτικής Βαλίτσας που περιέχει όργανα μέτρησης.
Για να δανειστείτε τη βαλίτσα μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελευθέριου Κορδελιού και Βερτίσκου (για τη Θεσσαλονίκη) και με την οργάνωση Community Energy River (για την Αθήνα).
Ο οδηγός χρήσης της Βαλίτσας είναι διαθέσιμος σε μορφή pdf και μπορείτε να τον βρείτε και να τον κατεβάσετε στο τέλος του κειμένου.
Σχετικά δημοσιεύματα
https://thess.climateschools.gr/arthro/miniaies-synantiseis-ekpaideytikon
https://thess.climateschools.gr/arthro/teliki-ekdilosi-i-sholiki-koinotita-prostateyei-klima