Retrieved #2 Τα φύλα στο εμπόριο όπλων και την αμυντική πολιτική

0:00:06
«Η σύνοδος των G7 ολοκληρώθηκε την Κυριακή στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας». «Καθώς ο πόλεμος εξαπλώνεται στην Ουκρανία, οι ηγέτες των πλουσιότερων οικονομιών του κόσμου συγκεντρώνονται στην πόλη για να απευθύνουν έκκληση για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα». «Κατά την έναρξη της συνόδου των G7 στη Χιροσίμα, ένας επιζών από την επίθεση ατομικής βόμβας του 1945 απευθύνει μήνυμα στον κόσμο, ιδιαίτερα στους ηγέτες των χωρών με πυρηνικά οπλοστάσια».

0:00:37
Χριστίνα: Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασε τις χώρες ανά τον κόσμο να επανεξετάσουν τη στάση τους επί παντός ζητήματος, από το εμπόριο όπλων έως τη διάδοση των πυρηνικών. Τι αντίκτυπο έχουν, όμως, οι πολιτικές όπλων και άμυνας ειδικά στο βιολογικό και το κοινωνικό φύλο;

Τζορτζ: Και πώς μπορεί να βοηθήσει μια φεμινιστική εξωτερική πολιτική; Η απάντηση βρίσκεται στον πλήρη αφοπλισμό; Ή μπορούν τα όπλα μερικές φορές να είναι και καλά; Και πώς βοηθούν στην αντιμετώπιση του ζητήματος πλαίσια όπως η Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων και η Ατζέντα για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια;

0:01:09
Χριστίνα: Είμαι η Χριστίνα.

Τζορτζ: Κι εγώ ο Τζορτζ. Είμαστε δημοσιογράφοι και παραγωγοί στο Greek Podcast Project. 

Χριστίνα: Και αυτή είναι η σειρά Retrieved, το podcast που ρίχνει φως σε ένα νέο κεφάλαιο της εξωτερικής πολιτικής, βγάζοντάς την από το σκονισμένο της παρελθόν και οδηγώντας την προς ένα πιο δίκαιο μέλλον. Τζορτζ, με ποιον θα μιλήσουμε σήμερα;

Τζορτζ: Θα μιλήσουμε με τη Merle Spellerberg, 26 ετών, μια εκ των νεότερων μελών του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου με το γερμανικό Κόμμα των Πρασίνων. Συμμετέχει στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας και ειδικεύεται στην αμυντική πολιτική. Κι αφού μιλήσουμε με τη Merle, θα επικοινωνήσουμε επίσης με τη Renata Hessmann Dalaqua, επικεφαλής του Προγράμματος για το Φύλο και τον Αφοπλισμό στο Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Έρευνα για τον Αφοπλισμό.

Τζορτζ: Ναι, θα είναι αρκετά γεμάτη η εκπομπή μας, ας ξεκινήσουμε.

Χριστίνα: Πάμε.

0:02:08
Χριστίνα: Γεια σου Μέρλε, καλώς ήρθες στην εκπομπή.

Μέρλε: Γεια σας, ευχαριστώ για την πρόσκληση.

Χριστίνα: Να ξεκινήσουμε αμέσως;

Μέρλε: Ναι, φυσικά.

Χριστίνα: Τέλεια. Ξεκινώντας κατευθείαν, θα θέλαμε να μιλήσουμε λίγο για την πορεία σου. Είναι πολύ εντυπωσιακό και για τους δυο μας ότι είσαι ένα από τα νεότερα μέλη του γερμανικού ομοσπονδιακού κοινοβουλίου, σε ηλικία μόλις 26 ετών. Κατ΄ αρχάς, συγχαρητήρια. Είναι μεγάλη υπόθεση.

Μέρλε: Ευχαριστώ πολύ.

0:02:32
Χριστίνα: Πώς νιώθεις σε σχέση με το ότι είσαι ένα από τα νεότερα μέλη του γερμανικού ομοσπονδιακού κοινοβουλίου;

Μέρλε: Νομίζω ότι είναι πραγματικά σημαντικό να υπάρχει ένα ευρύ φάσμα με κάθε πτυχή εκπροσώπησης στο κοινοβούλιο και η ηλικία είναι μια από αυτές τις πτυχές. Χαίρομαι βασικά που δεν είμαι η νεότερη. Υπάρχουν πολλοί ακόμα νέοι άνθρωποι δίπλα μου. Χαίρομαι που πλέον, όταν για παράδειγμα δημοσιεύονται άρθρα για εμένα, το νεαρό της ηλικίας δεν αναφέρεται απαραίτητα διαρκώς, αλλά το σημείο εστίασης έχει ουσιαστικά μετατοπιστεί προς το πεδίο πολιτικής, στο οποίο εργάζομαι.

Χριστίνα: Σίγουρα, πολύ ενδιαφέρουσα άποψη. Μπορείς να μιλήσεις λίγο περισσότερο για το τι κάνεις στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο; Πώς διαμορφώνεται το καθημερινό σου πρόγραμμα και ποια είναι μερικά από τα βασικά έργα που συμμετέχεις αυτή τη στιγμή;

0:03:20
Μέρλε: Ναι. Λοιπόν, στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο υπάρχουν πάνω κάτω δύο διαφορετικοί τύποι εβδομάδων. Αφενός οι εβδομάδες κατά τις οποίες συνεδριάζει η ολομέλεια. Τότε βρίσκομαι στο Βερολίνο και κάνουμε συνεδριάσεις στις επιτροπές, στην κοινοβουλευτική ομάδα και όλα αυτά. Αυτές οι εβδομάδες διαρκούν πάντα πάρα πολύ και περιλαμβάνουν μακρύ ημερήσιο πρόγραμμα και πολλή δουλειά. Αφετέρου έχουμε τις εβδομάδες στις εκλογικές μας περιφέρειες, όπου συναντιόμαστε με πολίτες από τις πόλεις μας και τις εκλογικές μας περιφέρειες. Στο Βερολίνο, συμμετέχω στην Επιτροπή για τις Εξωτερικές Υποθέσεις και στην Επιτροπή για την Άμυνα, καθώς και στην υποεπιτροπή για τον αφοπλισμό, τη μη διάδοση και των έλεγχο των όπλων. Επίσης, είμαι μέλος της επονομαζόμενης Επιτροπής για το Αφγανιστάν στο πλαίσιο της UNCAD (Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη), στην οποία επιδιώκουμε να μάθουμε από όλα τα λάθη που κάναμε στο Αφγανιστάν τα τελευταία 20 χρόνια.

0:04:15
Τζορτζ: Θα μπορούσες ίσως να αναλύσεις λίγο το τελευταίο πρότζεκτ και να μας δώσεις εν συντομία να καταλάβουμε τι είδους έργο επιτελείτε και πώς αξιολογείτε αυτά τα λάθη;

Μέρλε: Ναι, φυσικά. Η επιτροπή αυτή δεν είναι σαν τις τακτικές επιτροπές του γερμανικού κοινοβουλίου γιατί δεν συμμετέχουν μόνο κοινοβουλευτικοί, αλλά και επιστήμονες. Κάθε κοινοβουλευτική ομάδα είχε τη δυνατότητα να ορίσει εμπειρογνώμονες, εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, και συνεδριάζουμε κάθε τρίτη ή τέταρτη βδομάδα, καλώντας τους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες να συζητήσουν για το έργο της Γερμανίας, ειδικά στον στρατό, αλλά και σε σχέση με την αναπτυξιακή συνεργασία και την οικοδόμηση του κράτους, για παράδειγμα, τη δημιουργία αστυνομίας, επίσης στο Αφγανιστάν κατά τα τελευταία 20 χρόνια.

0:05:12
Και κατ΄ αρχάς τώρα εξετάζουμε τι συνέβη στην ουσία στο παρελθόν. Δεν θέλω να μεταφέρω κάτι από την τελική ή την ενδιάμεση έκθεση, αλλά για παράδειγμα διερευνούμε αν υπήρχε στην ουσία μια κοινή στρατηγική μεταξύ όλων των εταίρων καθώς και εάν είχαμε ουσιαστικά αρκετές γνώσεις για τη χώρα, τους ανθρώπους. Νομίζω ότι δεν είναι υπερβολή να πω ότι όχι, δεν είχαμε. Πρώτα, λοιπόν, αναλύουμε λάθη, αλλά βλέπουμε και τι ενδεχομένως έγινε σωστά. Το δεύτερο βήμα είναι να πάρουμε αυτά τα λάθη και να τα μετατρέψουμε σε διδάγματα, καθώς είμαστε ακόμα παρόντες και σε άλλες χώρες, όπου θέλουμε να μην επαναλάβουμε τα λάθη μας, αλλά να μάθουμε από αυτά. Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό οι πολιτικοί να κάνουν κάτι τέτοιο, να κοιτάμε επίσης πραγματικά πίσω κατά καιρούς και να βλέπουμε τι πρέπει να βελτιώσουμε.

0:06:11
Τζορτζ: Ναι, πραγματικά ενδιαφέρουσα και σημαντική δουλειά. Αμέσως μετά από αυτό, υποθέτω ότι μπορούμε να εμβαθύνουμε στις παραδοσιακές κατά κάποιο τρόπο πολιτικές όπλων, άμυνας και ασφάλειας. Θα μπορούσες να μας δώσεις εικόνα από το είδος των κυρίαρχων αφηγημάτων γύρω από τα όπλα και την αμυντική πολιτική; Γιατί είναι προβληματικά κατά τη γνώμη σου;

Δεν μου αρέσουν τα όπλα, όμως σε ορισμένες περιπτώσεις τα όπλα δεν χειροτερεύουν απαραίτητα την κατάσταση, αλλά στην ουσία συμβάλλουν στη συνομολόγηση της ειρήνης το συντομότερο δυνατόν

Μέρλε: Νομίζω ότι εξαρτάται πραγματικά από τη σκοπιά, από την οποία κοιτάς τα όπλα και την άμυνα, καθώς πιστεύω ότι ειδικά μετά από τον περασμένο Φλεβάρη και τη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας, πολλές αντιλήψεις άλλαξαν υπέρ των όπλων. Νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν πόσο δύσκολο είναι να διαχειριστεί κανείς το θέμα των όπλων, καθώς μιλώντας για εμένα προσωπικά, δεν μου αρέσουν τα όπλα. Ωστόσο, όμως, σε ορισμένες περιπτώσεις τα όπλα δεν χειροτερεύουν απαραίτητα την κατάσταση, αλλά στην ουσία συμβάλλουν στη συνομολόγηση, καλώς εχόντων των πραγμάτων, της ειρήνης το συντομότερο δυνατόν. Νομίζω, όμως, ότι και πάλι χρειάζεται να προσέξουμε τη μη διάδοση και τον έλεγχο των όπλων, ειδικά αν λάβουμε υπόψη τα πυρηνικά όπλα και το γεγονός ότι η Ρωσία έχει τώρα διακόψει προσωρινά τη Νέα Συνθήκη Μείωσης των Στρατηγικών Όπλων (New START) ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Η συνθήκη αυτή εξασφάλιζε μεγαλύτερη διαφάνεια για πολλά από τα πράγματα που συνέβαιναν σε σχέση με τα πυρηνικά όπλα κι επομένως συνέβαλλε πραγματικά στην ασφάλεια.

0:07:43
Τζορτζ: Θα έλεγες, λοιπόν, ότι από τον περασμένο Φλεβάρη και από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, άλλαξε κατά τη γνώμη σου η δημόσια στάση σε σχέση με την ασφάλεια και τα όπλα; Πιστεύεις ότι άλλαξαν, επίσης, πολλές κυβερνητικές θέσεις και απόψεις σε σχέση με αυτό;

0:08:01
Μέρλε: Όσον αφορά τις κυβερνήσεις, νομίζω ότι είναι μάλλον λιγότερες οι αλλαγές, ακόμα κι αν εξετάσουμε φυσικά τη Γερμανία, όπου είχαμε τα δημοσιεύματα της Zeit και την ομιλία του Καγκελαρίου και τον πρόσθετο προϋπολογισμό των 100 δισ. για τον στρατό. Όσον αφορά τους Πράσινους, θα θέλαμε πραγματικά να δούμε έναν πρόσθετο προϋπολογισμό για την ευρύτερη κατανόηση της ασφάλειας, γιατί ο στρατός είναι μία πτυχή της ασφάλειας, αλλά σίγουρα όχι η μόνη. Πρέπει να εξετάσουμε, επίσης, την ανθρωπιστική βοήθεια, την αναπτυξιακή συνεργασία και όλα τα μέτρα για τους πολίτες που υφίστανται. Υποστηρίξαμε τον προϋπολογισμό στο τέλος, αλλά και πάλι δεν θα ενεργούσαμε με αυτόν τον τρόπο μόνοι μας. 

Το κυρίαρχο αφήγημα γύρω από την αμυντική πολιτική και την ασφάλεια θέτει συχνά στο επίκεντρο το κράτος και το γεγονός αυτό παραβλέπει την ανθρώπινη εμπειρία των πολέμων και των συρράξεων, ειδικά την εμπειρία των γυναικών και των περιθωριοποιημένων ανθρώπων

Νομίζω ότι αυτό που μπορούμε, επίσης, να διακρίνουμε τώρα είναι ότι το κυρίαρχο αφήγημα γύρω από την αμυντική πολιτική και την ασφάλεια θέτει συχνά στο επίκεντρο το κράτος και το γεγονός αυτό παραβλέπει την ανθρώπινη εμπειρία των πολέμων και των συρράξεων, ειδικά την εμπειρία των γυναικών και των περιθωριοποιημένων ανθρώπων, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζουν διασταυρούμενες δυσκολίες. Μερικές φορές, φυσικά, η κρατική και η ανθρώπινη ασφάλεια δεν ταυτίζονται ίσως ακριβώς, αλλά αντιτίθενται η μια στην άλλη. Αλλά αν κοιτάξουμε, για παράδειγμα, τα απολυταρχικά κράτη, π.χ. το Ιράν, εκεί η ανθρώπινη και η κρατική ασφάλεια συνιστούν εντελώς αντίθετα πράγματα. Είναι, επομένως, πολύ σημαντικό να κάνουμε τη διαφοροποίηση και να θέτουμε στο κέντρο τα ανθρώπινα δικαιώματα.

0:09:34
Τζορτζ: Καθώς αυτό είναι ένα podcast για τη φεμινιστική εξωτερική πολιτική, θα μπορούσες ίσως να αναλύσεις το πώς διαμορφώνεται μια φεμινιστική προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική σε σχέση με τα όπλα, την άμυνα και την ασφάλεια;

Μέρλε: Ναι, φυσικά. Νομίζω ότι γενικά, όταν μιλάμε για τη φεμινιστική εξωτερική πολιτική, έχουμε τα γνωστά τρία R, που αντιπροσωπεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, την εκπροσώπηση και την κατανομή των πόρων (rights, representation, resources). Γενικά όταν επικεντρωνόμαστε στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη ασφάλεια, συνήθως τα όπλα κι ο οπλισμός αντιτίθενται μάλλον σε αυτό. Από την άλλη, όμως, αν κοιτάξουμε, για παράδειγμα, τώρα την Ουκρανία, βλέπουμε ότι χρειάζονται όπλα για να υπερασπιστούμε στην ουσία την ελευθερία και τις ζωές πολιτών, ανθρώπων και άμαχου πληθυσμού στην Ουκρανία. Και πάλι, όμως, νομίζω πως είναι σημαντικό να διαφοροποιήσουμε το βραχυπρόθεσμο από το μακροπρόθεσμο μέλλον, επειδή μακροπρόθεσμα χρειαζόμαστε φυσικά λιγότερα όπλα σε αυτόν τον πλανήτη για να ζήσουμε στην ουσία σε έναν ασφαλή κόσμο.

Είναι σημαντικό να διαφοροποιήσουμε το βραχυπρόθεσμο από το μακροπρόθεσμο μέλλον, επειδή μακροπρόθεσμα χρειαζόμαστε φυσικά λιγότερα όπλα σε αυτόν τον πλανήτη για να ζήσουμε στην ουσία σε έναν ασφαλή κόσμο

0:10:45
Χριστίνα: Ναι, είναι πολύ ενδιαφέρον, καθώς, όπως συμπεραίνουμε από τη φεμινιστική εξωτερική πολιτική, βλέπουμε ότι επιχειρηματολογεί στην ουσία υπέρ του αφοπλισμού. Αλλά ακόμα κι όταν είναι απαραίτητα τα όπλα, υπάρχουν τρόποι να ακολουθήσει κανείς ορθή πολιτική για τα όπλα και την άμυνα. Και σ΄αυτό το σημείο είναι που μπαίνει στο παιχνίδι η ισότητα των φύλων και η εκπροσώπηση στη ασφάλεια και την άμυνα. Διαβάζουμε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο σε μια μελέτη του 2019, στην οποία το Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Έρευνα για τον Αφοπλισμό διαπίστωσε ότι οι άντρες καταλαμβάνουν περίπου το 80% της συμμετοχής στις συνεδριάσεις για τον έλεγχο και τη μη διάδοση των όπλων καθώς και τη διπλωματία του αφοπλισμού και ότι η αναλογία των γυναικών τείνει να μειώνεται, όσο αυξάνεται η σημασία της θέσης. Γιατί συμβαίνει αυτό και γιατί είναι σημαντικό να υπάρχουν ποικίλες φωνές σε αυτού του είδους τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων;

0:11:35
Μέρλε: Οι λόγοι κατά τη γνώμη μου είναι οι ίδιοι όπως και σε κάθε πεδίο. Είναι, όμως, σημαντικό να συμπεριλάβουμε διαφορετικές αντιλήψεις σε αυτές τις αίθουσες και να μπορέσουμε να τις ακούσουμε. Επίσης, νομίζω ότι είναι σημαντικό να μην επικεντρωνόμαστε μόνο στις γυναίκες εδώ, αλλά να εφιστούμε την προσοχή μας και σε μια άλλη πτυχή, κατά την οποία σε αυτές τις συνομιλίες, σε αυτές τις συζητήσεις, είναι επίσης παρόντες και συμμετέχουν φορείς της κοινωνίας των πολιτών και όχι μόνο οι εκπρόσωποι κρατών. Νομίζω πως αυτό λειτουργεί πραγματικά καλά, όταν, για παράδειγμα, βλέπουμε τη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων (TPNW), η οποία βασίζεται πραγματικά στην κοινωνία των πολιτών και τη Διεθνή εκστρατεία για την κατάργηση των πυρηνικών όπλων (ICAN), η οποία κέρδισε επίσης το βραβείο Νόμπελ για αυτό. 

Όταν συζητάμε για το τι είναι η φεμινιστική εξωτερική πολιτική, ένα πραγματικά μεγάλο μέρος αυτής της πολιτικής είναι η ειλικρινής συμπερίληψη της κοινωνίας των πολιτών

Σε αυτές τις συνόδους κρατών, είναι επίσης παρόντες, για παράδειγμα, οι επιζώντες και οργανισμοί που τους εκπροσωπούν για τα θέματα των δοκιμών πυρηνικών όπλων. Είναι πολύ σημαντικό και βασικό να έχουμε αυτές τις φωνές, τις φωνές των επιζώντων και της κοινωνίας των πολιτών. Νομίζω, επίσης, ότι όταν συζητάμε για το τι είναι η φεμινιστική εξωτερική πολιτική, ένα πραγματικά μεγάλο μέρος αυτής της πολιτικής είναι η ειλικρινής συμπερίληψη της κοινωνίας των πολιτών.

0:12:55
Χριστίνα: Σίγουρα ναι. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που αντιληφθήκαμε κι εμείς καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνας για την εκπομπή και των συνομιλιών μας με τους καλεσμένους μας. Σε ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σου, Μέρλε. Ήταν υπέροχο που μιλήσαμε μαζί σου. Ελπίζω να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε ξανά κάποια στιγμή και να ακούσουμε τις απόψεις σου για τα υπόλοιπα θέματά μας.

Μέρλε: Ευχαρίστως.

Χριστίνα: Γεια σου.

Τζορτζ: Ευχαριστούμε πολύ, Merle.

0:13:23
Χριστίνα: Καλώς ήρθατε και πάλι πίσω για να ακούσουμε περισσότερα σε σχέση με την προοπτική του φύλου στον έλεγχο των όπλων και τις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά. Στο δεύτερο μέρος του podcast έχουμε μαζί μας τη Renata Hessmann Dalaqua. Είναι επικεφαλής του Προγράμματος για το Φύλο και τον Αφοπλισμό του Ινστιτούτου των Ηνωμένων Εθνών για την Έρευνα για τον Αφοπλισμό

Τζορτζ: Έχει επίσης εκτεταμένο συγγραφικό έργο για αυτά τα θέματα, επομένως αναμένουμε με ενθουσιασμό τις σκέψεις της επί παντός ζητήματος, από τον πυρηνικό αφοπλισμό μέχρι τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων.

0:14:00
Χριστίνα: Γεια σου Ρενάτα, καλώς ήρθες στην εκπομπή.

Ρενάτα: Γεια σου Χριστίνα, ευχαριστώ για την πρόσκληση.

Χριστίνα: Μπορείς να μας πεις σύντομα το ονοματεπώνυμό σου, τον τίτλο σου και μερικά πράγματα για την πορεία σου;

0:14:11
Ρενάτα: Ναι, είμαι η Ρενάτα Χέσμαν Νταλάκουα. Εργάζομαι στο Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Έρευνα για τον Αφοπλισμό (UNIDIR). Η έδρα μας είναι στη Γενεύη. Υποστηρίζουμε την κοινότητα πολιτικής σε θέματα σχετικά με τον έλεγχο των όπλων και τον αφοπλισμό. Έχουμε, επίσης, αυτή τη μοναδική πρωτοβουλία που αφορά ένα αποκλειστικό πρόγραμμα για το φύλο και τον αφοπλισμό. Στο πρόγραμμα αυτό εξετάζουμε τους κανόνες για το φύλο, τον αντίκτυπο σε σχέση με το φύλο και την ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών σε όλα τα πεδία του ελέγχου των όπλων και του αφοπλισμού.

Χριστίνα: Η πρώτη μας ερώτηση έχει να κάνει με τα πυρηνικά όπλα και τις πυρηνικές δοκιμές. Έχουν κάποιον αντίκτυπο στο φύλο αυτά τα δύο πράγματα;

0:14:51
Ρενάτα: Πράγματι, έχουν γίνει πολλές έρευνες που δείχνουν ότι οι πυρηνικές δοκιμές και η χρήση πυρηνικών όπλων επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο τις διάφορες ομάδες της κοινωνίας. Πολλές μελέτες που εξέτασαν τους επιζώντες από τη Χιροσίμα έδειξαν ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια έχουν περισσότερες πιθανότητες μακροπρόθεσμα να αναπτύξουν και να πεθάνουν από καρκίνο, σε σύγκριση με τους άντρες. Επιπρόσθετα με τις επιπτώσεις ειδικά σε σχέση με το βιολογικό φύλο, μπορείτε επίσης να αναλογιστείτε ελαττώματα σε σχέση και με το κοινωνικό φύλο, σχετικά δηλαδή με ανθρώπους που εκτέθηκαν σε πυρηνική ακτινοβολία και μόλυνση και τον τρόπο που τους βλέπει η κοινωνία. Υπάρχουν στοιχεία από την Ιαπωνία και πάλι που αποδεικνύουν ότι οι πολιτισμικές αντιλήψεις για το γυναικείο σώμα σήμαιναν ότι οι γυναίκες ήταν αντιμέτωπες με διαφορετικούς τύπους στίγματος. Επομένως, ναι, σίγουρα παίζει ρόλο η πτυχή του φύλου στην έκθεση σε πυρηνικές δοκιμές και πυρηνικές εκρήξεις.

Τζορτζ: Ας συνεχίσουμε μιλώντας λίγο για τα πυρηνικά όπλα, ένα θέμα που προφανώς το αγγίξαμε λίγο. Μπορείς να περιγράψεις ποια είναι η στάση της φεμινιστικής εξωτερικής πολιτικής για τα πυρηνικά όπλα;

0:16:00
Ρενάτα: Η δουλειά που κάνουμε στο Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Έρευνα για τον Αφοπλισμό είναι η εξής: εξετάζουμε τις φεμινιστικές προσεγγίσεις ευρέως στο πεδίο του ελέγχου των όπλων και του αφοπλισμού κι έπειτα συγκεκριμένα σε σχέση με διάφορα οπλικά συστήματα.

Η έρευνά μας δείχνει ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στις συζητήσεις για τα όπλα. Αποτελούν περίπου το ένα τρίτο των διπλωματών, επομένως οι άντρες υπερέχουν αριθμητικά των γυναικών με αναλογία δύο προς ένα στις συζητήσεις σχετικά με τα όπλα

Πιστεύω, λοιπόν, ότι μπορούμε να εντοπίσουμε διάφορα είδη στοιχείων που θα μπορούσε να φέρει η φεμινιστική στάση στις συζητήσεις για τα όπλα. Το πρώτο στοιχείο έχει να κάνει με το ποιος κάθεται στο τραπέζι των συζητήσεων σε σχέση με αυτά τα ζητήματα όπλων. Γνωρίζουμε ότι τις περισσότερες φορές είναι άντρες αυτοί που κάθονται. Η έρευνά μας δείχνει ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στις συζητήσεις για τα όπλα. Αποτελούν περίπου το ένα τρίτο των διπλωματών, επομένως οι άντρες υπερέχουν αριθμητικά των γυναικών με αναλογία δύο προς ένα στις συζητήσεις σχετικά με τα όπλα. Κι ένα δεύτερο στοιχείο, επιπρόσθετα προς το ποιος βρίσκεται στην αίθουσα των διαπραγματεύσεων και συζητά, είναι ποιανού το συμφέρον εκπροσωπείται εκεί. 

Πιστεύω ότι μια σημαντική συνεισφορά της φεμινιστικής προοπτικής είναι ότι φέρνει πολλές φωνές από περιθωριοποιημένες ομάδες. Επομένως, μια φεμινιστική στάση στα ζητήματα όπλων προσπαθεί κατά τη γνώμη μου ιδιαίτερα να επιτύχει ισότητα και να φέρει ποικίλες φωνές, περιθωριοποιημένες φωνές, υποεκπροσωπούμενες φωνές στη συζήτηση.

Mια σημαντική συνεισφορά της φεμινιστικής προοπτικής είναι ότι φέρνει πολλές φωνές από περιθωριοποιημένες ομάδες

Τζορτζ: Ας προχωρήσουμε για να μιλήσουμε λίγο για τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων. Μπορείς να πεις γιατί είναι σημαντική, τι στοχεύει να αλλάξει και εάν ευθυγραμμίζεται με τη φεμινιστική εξωτερική πολιτική;

0:17:39
Ρενάτα: Η Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων ρυθμίζει τις μεταφορές όπλων, σωστά; Ανάμεσα στα διάφορα άρθρα, υπάρχει ένα συγκεκριμένο που είναι πολύ σημαντικό για την παρούσα συζήτηση. Είναι το Άρθρο 7.4. Το άρθρο αυτό προβλέπει ότι τα κράτη μέρη της συνθήκης πρέπει να αξιολογούν εάν το υλικό, το στρατιωτικό υλικό που εξάγεται, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη διευκόλυνση πράξεων έμφυλης βίας. Συνιστά, επομένως, έναν τρόπο αναγνώρισης ότι τα όπλα έχουν χρησιμοποιηθεί για την εκτέλεση πράξεων έμφυλης βίας καθώς και έναν τρόπο ενσωμάτωσης αυτού του προβληματισμού σε ένα νομικό πλαίσιο. Αποτελεί σε μεγάλο βαθμό, οπότε, ορόσημο ως προς τον έλεγχο των όπλων και τον αφοπλισμό.

0:18:25
Τζορτζ: Ναι. Μπορείς να ορίσεις εν συντομία τι μορφή παίρνει η έμφυλη βία και να μας πεις εάν ίσως διαφέρει σε περίοδο πολέμου ή ειρήνης. Πώς μπορούμε να την ορίσουμε κάπως σε όλες τις μορφές της;

Ρενάτα: Ναι, έμφυλη βία είναι ένας όρος - ομπρέλα που περιλαμβάνει διαφορετικούς τύπους βίας, οι οποίοι κατευθύνονται σε κάποιο πρόσωπο με βάση το φύλο του. Νομίζω ότι δικαίως μπορούμε να πούμε ότι τις περισσότερες φορές τα θύματα της έμφυλης βίας είναι γυναίκες και κορίτσια. Μπορείτε, όμως, να λάβετε επίσης υπόψη τις σεξουαλικές μειονότητες ή ανθρώπους μη συμμορφούμενους με το φύλο, ακόμα και άντρες ή αγόρια. Νομίζω πως υπάρχουν καταγγελίες αντρών και αγοριών που υπέστησαν έμφυλη βία.

0:19:08
Χριστίνα: Καθώς μιλούσες σχετικά με τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων, είχα το εξής ερώτημα: Πώς μπορούμε να αξιολογήσουμε τον τρόπο με τον οποίο μια συμφωνία πώλησης όπλων επηρεάζει την έμφυλη βία στην αποδέκτρια χώρα, δηλαδή τη χώρα στην οποία στέλνουμε τα όπλα; Πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αυτές οι χώρες είναι διαφανείς σε σχέση με την έμφυλη βία αρχικά;

Ρενάτα: Με αυτό το ερώτημα που μου κάνεις έχουν ασχοληθεί και προσπάθησαν να το κατανοήσουν διάφοροι οργανισμοί. Είναι δύσκολο ερώτημα, έτσι; Υπάρχουν, όμως, δείκτες και δεδομένα που μπορούμε να συλλέξουμε για να αξιολογήσουμε ποια είναι η κατάσταση της ισότητας των φύλων σε μια συγκεκριμένη χώρα, ποιο είναι το επίπεδο των γυναικοκτονιών, σε τι αναλογία οι γυναικοκτονίες διαπράττονται με τη βοήθεια όπλου κτλ. Υπάρχουν, δηλαδή, διαθέσιμες κατευθυντήριες γραμμές στον δημόσιο τομέα και υπάρχουν ακόμα και οδηγίες, μου έρχεται στο μυαλό ένα σετ οδηγιών που ανέπτυξε μια οργάνωση ονόματι Control Arms, η οποία αναλύει ποιο είδος δεδομένων θα έπρεπε να εξετάζουν τα κράτη μέρη της συνθήκης και πού μπορούν να βρουν πηγές αυτών των δεδομένων. Πολλές φορές αυτά μπορεί να συνιστούν επίσημα δεδομένα που παρέχουν οι κυβερνήσεις. Νομίζω, όμως, ότι και οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών ή οι φεμινιστικές οργανώσεις στο πεδίο μπορούν επίσης να παρέχουν πολλά στοιχεία για την κατάσταση σε μια συγκεκριμένη χώρα.

0:20:36
Χριστίνα: Ναι. Πολύ ενδιαφέρον, ειδικά το κομμάτι σε σχέση με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς μας δείχνει ότι υπάρχουν κι άλλοι φορείς, εκτός από τους κυβερνητικούς, που μπορούν να ρίξουν φως στην υπόθεση. Από ό,τι καταλαβαίνω, λοιπόν, υπάρχουν κάποια σκληρά δεδομένα, όπως οι γυναικοκτονίες, για παράδειγμα, τα οποία μπορούμε να τα ποσοτικοποιήσουμε πιο εύκολα, αλλά υπάρχουν και δεδομένα αυτοαναφοράς. Πόσο εύκολο είναι να συγκεντρώσουμε αυτό το είδος δεδομένων, όταν πρόκειται για ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα;

0:21:02
Ρενάτα: Ναι, η συλλογή δεδομένων αποτελεί πραγματική πρόκληση στη δουλειά μας. Ακόμα και οι εθνικές στατιστικές πολλές φορές δεν παρουσιάζουν τα στοιχεία διαχωρισμένα κατά φύλο ή κατά τύπο όπλου. Ακόμα και μέσα στην ίδια χώρα υπάρχουν διάφοροι οργανισμοί που συλλέγουν δεδομένα με διαφορετικούς τρόπους. Λαμβάνουμε, λοιπόν, στατιστικά στοιχεία από την αστυνομία, από το σύστημα υγείας, τα οποία δεν ταιριάζουν απαραίτητα μεταξύ τους. Από τη μια πλευρά, λοιπόν, χρειάζεται να γίνει πολλή δουλειά σε σχέση με την ένταξη βέλτιστων πρακτικών στη συλλογή δεδομένων, ούτως ώστε να έχουμε καλύτερη εικόνα των πραγμάτων. Η κοινωνία των πολιτών παίζει, επίσης, κρίσιμο ρόλο ως προς αυτό, επειδή αν μερικές φορές μια κυβέρνηση είναι υπερφορτωμένη, δεν έχει πόρους ή της λείπει πολιτική βούληση, οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να κάνουν κάποιο είδος παρακολούθησης. Μπορεί αυτό να στηρίζεται σε οργανώσεις λαϊκής βάσης, μπορεί να είναι δεδομένα που συλλέγονται από νοσοκομεία, μπορεί να βασίζεται στην παρακολούθηση των μέσων. Οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών μπορούν, επομένως, να χρησιμοποιήσουν πολλά διαφορετικά εργαλεία για να συμπληρώσουν ή ακόμα και να παράσχουν μια καλύτερη εικόνα από αυτήν που έχει η κυβέρνηση.

0:22:29
Τζορτζ: Θα ήθελα τώρα να προχωρήσουμε και να μιλήσουμε σχετικά με την Ατζέντα για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια. Μπορείς να μας πεις γιατί είναι σημαντική για την ασφάλεια και την άμυνα; Ίσως να μας εξηγήσεις τους βασικούς της πυλώνες.

0:22:39
Ρενάτα: Σε σχέση με την Ατζέντα για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια, λέμε ατζέντα, αλλά το εγχείρημα ξεκίνησε στην πραγματικότητα με ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, το ψήφισμα 1325 που εγκρίθηκε το 2000. Το ψήφισμα αυτό έδωσε τον τόνο σε αρκετά ακόμα ψηφίσματα κι έπειτα σε σχέδια δράσης κι έπειτα σε πολλά πρότζεκτ και προγραμματισμούς εκ μέρους εθνικών κυβερνήσεων και του ΟΗΕ. Η Ατζέντα για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια αναπτύχθηκε έτσι ώστε να έχει τέσσερις κύριους πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας αφορά τη συμμετοχή, δηλαδή το να διασφαλίσουμε ότι οι γυναίκες είναι παρούσες και μπορούν να συμμετάσχουν στη λήψη αποφάσεων για την ασφάλεια. Έπειτα ο δεύτερος κι ο τρίτος πυλώνας αφορούν την προστασία και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Ο τέταρτος πυλώνας ονομάζεται «βοήθεια και ανάκαμψη» και λειτουργεί ως συντόμευση για να θυμόμαστε ότι είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των γυναικών και των κοριτσιών στις προσπάθειες βοήθειας και ανάκαμψης. Αποτελεί πραγματικά ένα ψήφισμα - ορόσημο κι ένα πολύ σημαντικό κανονιστικό πλαίσιο που καθοδηγεί το έργο εθνικών κυβερνήσεων, αλλά και διεθνών οργανισμών. Το ενδιαφέρον στοιχείο σε σχέση με τα ψηφίσματα για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια είναι ότι ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με την προστασία των γυναικών και των κοριτσιών σε καταστάσεις συγκρούσεων, αλλά δεν αναφέρουν στην ουσία συγκεκριμένα όπλα. Πολλές φορές, λοιπόν, στο πλαίσιο της συζήτησης για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια, μιλάνε για ένοπλες ομάδες, για ένοπλη βία, αλλά δεν αναφέρονται στα όπλα. Αυτό που κάνουμε εμείς στο Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Έρευνα για τον Αφοπλισμό εστιάζει κατά πολύ στο να συνδέσουμε τις τελίτσες και να πούμε, ξέρετε, τα όπλα τροφοδοτούν αυτήν τη σύγκρουση. Πρέπει να είμαστε συγκεκριμένοι.

0:24:23
Τζορτζ: Θέλω να αναφερθώ στην Ατζέντα για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια, η οποία είπες ότι ξεκίνησε από ένα ψήφισμα το 2000 και είναι σαν πλαίσιο. Υπάρχουν αποδεδειγμένα περιστατικά τα τελευταία 20 περίπου χρόνια που μπορείς να περιγράψεις για να πεις ότι λειτούργησε κατά κάποιο τρόπο το εγχείρημα;

Ρενάτα: Ναι, νομίζω ότι η Ατζέντα για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια οδήγησε στη διεξαγωγή περισσότερης έρευνας σε αυτόν τον τομέα, περισσότερης έρευνας σε σχέση με τις γυναίκες στον στρατό, τις γυναίκες ως μεσολαβήτριες για τη διατήρηση της ειρήνης, τις γυναίκες ως διαπραγματεύτριες για την ειρήνη. Αυτό οδήγησε σε δεδομένα και στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπάρχουν αποτελέσματα, γεγονός που είναι πάντα σημαντικό όταν προωθούμε τα θέματα αυτά. Επιπρόσθετα, τα κράτη υιοθέτησαν την πρακτική ανάπτυξης εθνικών σχεδίων δράσης. Αυτά τα εθνικά σχέδια δράσης αφορούν τον τρόπο υλοποίησης της Ατζέντας για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Ως μέρος αυτού, νομίζω ότι υπήρξε επίσης χρηματοδότηση και πόροι προς γυναικείες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε εθνικό πλαίσιο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς πολλές φορές ακούμε συχνά τη φράση: «είναι σημαντικό να εμπλακούν οι γυναίκες, είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε ίσα δικαιώματα για τις γυναίκες». Στην πραγματικότητα, όμως, χρειαζόμαστε χρηματοδότηση και πόρους για να συμβεί αυτό.

0:25:45
Χριστίνα: Πολύ ενδιαφέρον. Μας δίνει μια πολύ πρακτική εικόνα του τρόπου με τον οποίο μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη αυτοί οι στόχοι.

Ρενάτα: Ναι, και διέπει διάφορα επίπεδα. Έχετε κράτη μέλη στο Συμβούλιο Ασφαλείας κι έπειτα έχετε τον ΟΗΕ να παρέχει στήριξη και σε εθνικό επίπεδο κυβερνήσεις που εκδίδουν σχέδια δράσης και συνεργάζονται με τοπικές οργανώσεις. Πρόκειται για ένα ολόκληρο οικοσύστημα φορέων.

Χριστίνα: Πιστεύεις ότι μια ευρύτερη συμμετοχή των φύλων στην εξωτερική πολιτική θα οδηγούσε γενικώς σε έναν λιγότερο βίαιο κόσμο;

0:26:18
Ρενάτα: Δύσκολη ερώτηση. Ως ερευνήτρια θα έλεγα ότι αυτήν τη στιγμή δεν έχουμε τα απαραίτητα δεδομένα για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα.

Τζορτζ: Κλασική απάντηση ερευνητή.

H διασφάλιση ότι εκπροσωπούνται τα συμφέροντα όλων αποτελεί τη βάση για καλύτερη λήψη αποφάσεων

Ρενάτα: Απλώς και μόνο επειδή μέχρι τώρα στον χώρο λήψης αποφάσεων κυρίαρχη ήταν η παρουσία των αντρών. Αν πάρετε, για παράδειγμα, τους αρχηγούς κρατών, είναι πολύ μικρή η αναλογία των γυναικών σε αυτό το επίπεδο. Στο επίπεδο των υπουργών εξωτερικών επίσης είναι πολύ μικρή η αναλογία των γυναικών. Νομίζω, λοιπόν, ότι κυρίαρχη ήταν σε μεγάλο βαθμό η παρουσία των αντρών και δεν ξέρουμε ακόμα πώς μπορεί να διαμορφωθεί μια συμπεριληπτική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ωστόσο, πιστεύω επίσης ότι η αύξηση της ποικιλίας των αντιλήψεων οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα. Κατά τη γνώμη μου, η διασφάλιση ότι εκπροσωπούνται τα συμφέροντα όλων αποτελεί τη βάση για καλύτερη λήψη αποφάσεων. Πιστεύω, επίσης, ότι συγκεκριμένα στο πεδίο του ελέγχου των όπλων και του αφοπλισμού, μια ευρύτερη συμπεριληπτική διαδικασία λήψης αποφάσεων κι ενδεχομένως, αν είναι δυνατό, μια φεμινιστική στάση σε αυτό το πεδίο πολιτικής θα οδηγούσαν σίγουρα σε πιο φιλόδοξες προσπάθειες, όχι μόνο για τη μείωση των όπλων, αλλά και για τη μείωση της ζημιάς που προκαλούν τα όπλα, καθώς επίσης και για τη στήριξη των επιζώντων, τη λογοδοσία των δραστών, την ενδυνάμωση των γυναικών και των μη δυαδικών ανθρώπων και την οικοδόμηση πιο ανθεκτικών κοινωνιών. Ακόμα, λοιπόν, κι αν δεν έχω τα δεδομένα, θα ήθελα να πω ότι κατά τη γνώμη μου μια πιο συμπεριληπτική διαδικασία λήψης αποφάσεων θα οδηγούσε σε καλύτερα αποτελέσματα.

0:27:58
Χριστίνα: Υπέροχο σχόλιο για να ολοκληρώνουμε, νομίζω.

Τζορτζ: Ναι, συμφωνώ.

Χριστίνα: Ήταν πραγματικά μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, Ρενάτα. Μάθαμε πολλά. Σ’ ευχαριστούμε που ήσουν μαζί μας.

Ρενάτα: Ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτήν την πρόσκληση. Ήταν υπέροχο που μίλησα μαζί σας σήμερα. 

0:28:13
Τζορτζ: Ευχαριστούμε πολύ και τις δύο καλεσμένες μας σήμερα, με τις οποίες συζητήσαμε μερικά δύσκολα, αλλά πολύ σημαντικά θέματα.

Χριστίνα: Ήταν συναρπαστικές οι συζητήσεις. Στο επόμενο επεισόδιο θα μιλήσουμε με τη Neda Noraie-Kia από το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ σε σχέση με το πώς μια φεμινιστική εξωτερική πολιτική μπορεί να βοηθήσει στο να τεθούν χώρες προ των ευθυνών τους σε σχέση με τη μεταναστευτική πολιτική. Μείνετε συντονισμένοι.

Η σειρά podcast παράγεται από το Greek Podcast Project και υποστηρίζεται από το γραφείο Θεσσαλονίκης του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ. Διανέμεται βάσει άδειας για μη εμπορική χρήση και παρόμοια διανομή με αναφορά του δημιουργού από την οργάνωση Creative Commons (Creative Commons Attribution - NonCommercial - ShareAlike).