Η Ευρώπη αντιμετωπίζει σημαντικές εντάσεις και προκλήσεις στους τομείς του ασύλου και της μετανάστευσης. Σε πολλές περιοχές, όπως στην Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ προσπαθούν να ξεφύγουν από τη πολιτική βία, την καταπίεση, την έλλειψη οικονομικών προοπτικών και τις περιβαλλοντικές αλλαγές. Μέχρι σήμερα όμως δεν υπάρχει κοινωνική και πολιτική συμφωνία ως προς το ποιός δικαιούται προστασία και άσυλο. Η παρούσα Ευρωπαϊκή πολιτική, βασισμένη στη συνθήκη της Γενεύης (1951) και το πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης (1967) και δεδομένων των περιορισμών του Σένγκεν, δεν απαντά στις τωρινές προκλήσεις και ανάγκες και χαρακτηρίζεται από αμφισημία και αναποτελεσματικότητα. Ο δημόσιος λόγος και οι κυβερνητικές πολιτικές στην Ελλάδα διαχρονικά προσδίδουν αρνητική σημασία στη ‘μετανάστευση’ και αγνοούν το γεγονός ότι οι μετανάστες είναι σημαντικός και πολύτιμος μοχλός κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων.
Η εφαρμογή της νομοθεσίας για το άσυλο του 2011 παραμένει προβληματική. Η διαβίωση για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο έχει εξαθλιωθεί δεδομένης της διάρρηξης του κοινωνικού ιστού από την οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση. Η ρατσιστική βία αυξήθηκε κατακόρυφα. Είναι προφανής η ανάγκη, στο Ευρωπαϊκό, το εθνικό και το τοπικό επίπεδο, για μια συζήτηση σε βάθος, ώστε να αναλύσουμε τις διαδικασίες και να σκιαγραφήσουμε τις πολιτικές επιλογές για μια αποτελεσματική και δίκαιη πολιτική ασύλου και μετανάστευσης στη Ελλάδα, ώστε η εφαρμογή της να συνδέεται με το κράτος δικαίου, μια ακόμη στενότερη συνεργασία ανάμεσα στις χώρες μέλη (και τις χώρες εκτός ΕΕ) και τη συνοχή της Ευρώπης.
Το συνέδριο είχε ως στόχο να υποστηρίξει τον συμμετοχικό δημόσιο διάλογο για τη προστασία, τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη μετανάστευση στην Ελλάδα και να συμβάλλει στην αμοιβαία κατανόηση, την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών ανάμεσα στους ελληνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς, τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο, τους μετανάστες και τις οργανώσεις τους, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις οργανώσεις που δουλεύουν για το άσυλο και την προστασία.
Βιογραφικά ομιλητών και ομιλητριών
Την επόμενη μέρα, στις 8 Μαρτίου 2013 πραγματοποιήθηκαν θεματικά εργαστήρια με στόχο την ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ των αιτούντων άσυλο, προσφύγων, μεταναστών και των ενώσεών τους, των σχετικών κρατικών και δημοτικών φορέων και υπηρεσιών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ο χωρίς αποκλεισμούς διάλογος και ανταλλαγή απόψεων.
Εξετάστηκαν τα προβληματικά πεδία στην εφαρμογή του νομικού πλαισίου και τα κενά που παρουσιάζονται, δυσχεραίνοντας τη στήριξη και προστασία των αιτούντων άσυλο σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, διερευνήθηκαν τα ζητήματα με γνώμονα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ατόμων που αιτούνται προστασίας και της πολιτείας, όπως επιτάσσει το διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο, ώστε να προστατεύονται αποτελεσματικά ευπαθή μέλη της κοινωνίας μας.
Τα συμπεράσματα των εργαστηρίων συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση που περιέχει προτάσεις και ένα πλάνο δράσης για την ουσιαστική βελτίωση της κατάστασης και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού προστασίας των προσφύγων και αιτούντων άσυλο στη Θεσσαλονίκη.