«Ελεύθερα, Δίκαια και Ζωντανά»: Εκπαιδεύοντας τον κόσμο σε μια νέα πολιτική κουλτούρα

Κατά την έναρξη της παρουσίασης η δημοσιογράφος και συντονίστρια της συζήτησης Ευγενία Χατζηγεωργίου επεσήμανε πως πρόκειται για μια έκδοση που αποτελεί μια προσπάθεια σύνθεσης και επέκτασης της θεωρίας και της πράξης γύρω από τα κοινά. Συμπλήρωσε δε πως η ίδια η μετάφραση του βιβλίου αποτελεί ένα παράδειγμα των κοινών, καθώς έγινε χάρη στη συγκρότηση μιας ομάδας μεταφραστών/ριών και ακτιβιστών/ριών, που λειτούργησαν με τρόπο αυτοοργανωμένο και συλλογικό, ακριβώς πάνω στις αρχές και την πρακτική των κοινών.

«Μονόδρομος για κάποια είδη βιβλίου η έκδοση ανοιχτής πρόσβασης»

Για τη συμμετοχή του στην έκδοση αλλά και τη σχέση του με τα κοινά μίλησε ο εκδότης της «Νεφέλης» και ιδιοκτήτης της πλατφόρμας Fairead, Περικλής Δουβίτσας. Περιγράφοντας το πώς ενεπλάκη ο ίδιος στην έκδοση του βιβλίου ανέφερε ότι «το Ινστιτούτο Goethe απευθύνθηκε σε εμένα για αυτή την έκδοση γιατί είδε ότι με ενδιαφέρει η θεματική του», καθώς «εδώ και πολλά χρόνια πιστεύω ότι η έκδοση ανοιχτής πρόσβασης ειδικά για γλώσσες όπως η ελληνική έχει μεγάλο ενδιαφέρον, και ίσως κάποτε δούμε ότι για κάποια είδη βιβλίου είναι μονόδρομος».

«Δέχθηκα με μεγάλη χαρά γιατί ήθελα κι εγώ να δω τι θα συμβεί όταν θα προχωρήσουμε, όταν θα φύγουμε από τη θεωρία και θα πάμε στην πράξη, με ένα βιβλίο, μεγάλο, ακριβό και δύσκολο, το οποίο όμως –ακριβώς επειδή μιλάει για πράγματα τεχνικά– είναι ένα εργαλείο για τα κοινά. Είναι η ιδανική αρχή για το αν θα λειτουργήσει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα και πώς», δήλωσε ο κ. Δουβίτσας.

Όπως ο ίδιος γνωστοποίησε, το ενδιαφέρον για το βιβλίο είναι μεγάλο, καθώς ήδη από την ανακοίνωση της έκδοσης ενδιαφέρθηκαν για αυτό καθηγητές από το πανεπιστήμιο του Βόλου και ήδη μοιράζεται σε φοιτητές και φοιτήτριές τους, γεγονός που αναδεικνύει τη χρησιμότητά του. Το προσεχές διάστημα, μάλιστα, το βιβλίο θα είναι διαθέσιμο ελεύθερα στο διαδίκτυο και στα ελληνικά, όπως είναι στα αγγλικά και στα γερμανικά.

Σε πιο προσωπικό επίπεδο ο εκδότης της «Νεφέλης» αναφέρθηκε στη δική του σχέση με τα κοινά. Τα τελευταία χρόνια κατοικεί στο νησί της Τήνου, το οποίο αντιμετωπίζει πλέον σοβαρά προβλήματα που έχουν να κάνουν με τον τουρισμό και με την καταστροφή που προκαλείται στο τοπίο, την οργάνωση του νησιού, την οικολογική, κοινωνική και οικονομική ισορροπία.

«Οι κάτοικοι εκεί έχουμε την ανάγκη να οργανωθούμε για να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε και να απαιτήσουμε να γίνουν κάποια πράγματα για τη ζωή στο νησί. Το πρώτο πράγμα που είδαμε προσπαθώντας να κάνουμε μια συλλογική συζήτηση είναι ότι δεν είχαμε κάποιο εργαλείο για το πώς θα οργανωθούμε και θα συζητήσουμε. Αυτό το βιβλίο μας δίνει τα θεωρητικά και τα πρακτικά εργαλεία με παραδείγματα», τόνισε χαρακτηριστικά.

«Ένα φιλοσοφικό βιβλίο με απώτερο στόχο την πράξη»

Για τη συγκρότηση και τη λειτουργία της μεταφραστικής ομάδας μίλησε από τη μεριά της η διδακτόρισσα Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας, μέλος της μεταφραστικής ομάδας της έκδοσης, Αλίκη Κοσυφολόγου.

Όπως επεσήμανε, το βιβλίο αποτελεί έναν οδηγό μελέτης της διεθνούς εμπειρίας των κοινών σε ανοιχτό διάλογο με τη θεωρία και τα προβλήματα που θέτει η ριζοσπαστική πολιτική. «Το πλούσιο και πολυσυλλεκτικό κείμενο των Silke Helfrich και David Bollier διερευνά βιώσιμους τρόπους για την εφαρμογή εναλλακτικών μοντέλων οικονομικής λειτουργίας στη βάση της δημοκρατίας, της ισότιμης συμμετοχής και του σεβασμού του περιβάλλοντος», σημείωσε.

Αναφερόμενη στο εισαγωγικό σημείωμα των δύο συγγραφέων, στο οποίο τονίζουν ότι το βιβλίο μπορεί να ιδωθεί ή και να λειτουργήσει ως ένας οδηγός εκμάθησης πρακτικών «που υπερβαίνουν τους συνήθεις τρόπους σκέψης, ομιλίας και συμπεριφοράς», η κ. Κοσυφολόγου προσέθεσε πως «είναι ένας οδηγός εκπαίδευσης σε μια νέα αντίληψη – πολιτική κουλτούρα που αμφισβητεί τους κυρίαρχους όρους κοινωνικής συνύπαρξης».

Παράλληλα η κ. Κοσυφολόγου αναφέρθηκε στη μεταφραστική ομάδα, η οποία αποτελούνταν από τον Αλέξανδρο Σχισμένο στον ρόλο του συντονιστή της ομάδας, τον Νικόλα Καναβάρη, τον Γιάννη Περπερίδη, τη Μαργαρίτα Πήτα, τη Δήμητρα Τσώλη και τη Λίνα Φιλοπούλου, ενώ η διαδικασία πλαισιώθηκε από το ίδρυμα Goethe και η μετάφραση πραγματοποιήθηκε και με την υποστήριξη του P2P Lab. Καθοριστική για τη διαδικασία ήταν και η συμβολή της Νικολέτας Σταθοπούλου, διευθύντριας του τομέα Πληροφόρησης και Βιβλιοθήκης του Goethe.

«Όλες και όλοι που συναποτέλεσαν τη μεταφραστική ομάδα συνεισέφεραν με τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους από την πρακτική, θεωρητική, φιλοσοφική ενασχόληση και ακτιβιστική δράση σε πεδία που αφορούν τα κοινά, όπως το περιβάλλον, τα φεμινιστικά θέματα, την αλληλέγγυα οικονομία κ.ά. Με αλλά λόγια, ακόμη κι αν κάποιοι/ες είχαμε προηγούμενες εμπειρίες ως μεταφραστές/ριες, δεν συμβάλαμε στη διαδικασία με αυτή την ιδιότητα. Η σύνθεση της μεταφραστικής ομάδας αντανακλούσε και τη φιλοσοφία των δύο συγγραφέων σε ό,τι αφορά τη μεταγραφή των όρων και της φιλοσοφίας του βιβλίου σε μία άλλη γλώσσα», ανέφερε στη συνέχεια η κ. Κοσυφολόγου.

Παράλληλα τόνισε το γεγονός ότι το εγχείρημα της συλλογικής μετάφρασης επικαθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες των περιορισμών και της απόστασης που επέβαλε η πανδημία, καθώς και από τον πρόωρο χαμό της Silke Helfrich. «Με τη Silke είχαμε τη χαρά να πραγματοποιήσουμε δύο εξαιρετικά γόνιμες συναντήσεις εργασίας, οι οποίες λειτούργησαν και ως βάση για τη μεταφραστική δουλειά που πραγματοποιήσαμε στη συνέχεια», σημείωσε χαρακτηριστικά.

«Το βιβλίο αυτό είναι ένα φιλοσοφικό βιβλίο, καρπός της μακρόχρονης φιλοσοφικής, θεωρητικής πολιτικής και ακτιβιστικής ενασχόλησης των δύο συγγραφέων με τα κοινά. Είναι ένα εμβριθές εγχειρίδιο των κοινών με πλούσιες θεωρητικές αναφορές στην πολιτική φιλοσοφία, στον μαρξισμό, στην κοινωνική θεωρία και στην πολιτική οικονομία. Είναι ένα φιλοσοφικό βιβλίο με απώτερο στόχο την πράξη», δήλωσε καταληκτικά η κ. Κοσυφολόγου.

«Δεν μπορούμε να υπάρχουμε χωρίς να συνυπάρχουμε»

Για την εμπλοκή της ομάδας του P2P Lab στη διαδικασία της μετάφρασης του βιβλίου αλλά και για τη δική του σχέση με τα κοινά μίλησε από τη μεριά του ο ερευνητής στο Tallinn University of Technology και μέλος του P2P Lab, Άλεξ Παζαΐτης.

«Προσπαθούμε να επιβιώσουμε σ’ αυτόν τον κόσμο δημιουργώντας έναν νέο κόσμο όπου θα θέλαμε να ζούμε. Έχουμε μια μικρή φούσκα, όπως περιγράφουν και οι δύο συγγραφείς, με ημιδιαπερατή μεμβράνη η οποία επιτρέπει κάποια πράγματα να περνάνε και κάποια άλλα όχι», σχολίασε κατά την έναρξη της παρέμβασής του, ενώ κάλεσε το κοινό να σκεφτεί τη δική του σχέση με τα κοινά.

Είχα την ατυχία να ξεκινήσω τη σταδιοδρομία μου ως σύμβουλος. Έγραφα, διάβαζα και άκουγα πολύ κόσμο να αναφέρει τη λέξη αξία, με τρόπο που υποτίθεται πως όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει. Γρήγορα κατάλαβα όμως ότι κανείς δεν καταλάβαινε, αλλά ότι είναι κάτι κανονικοποιημένο και το αναπαράγουμε. Αποφάσισα να αρχίσω να ασχολούμαι μ’ αυτό το πρόβλημα, δηλαδή να καταλάβω τι είναι η αξία. Κάνοντας διδακτορικό, στον δρόμο μου βρέθηκε το P2P Lab (διεπιστημονική ερευνητική κολεκτίβα που επικεντρώνεται στα κοινά και την τεχνολογία), που ήταν η μετάβασή μου από τον κόσμο της συμβουλευτικής στον κόσμο των κοινών», σημείωσε.

«Οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται την αξία ως μια τιμή – μια νεκρή και νοσηρή διάσταση. Άρχισα να αναζητώ την αξία διαφορετικά. Ήταν εξαιρετικά σημαντική η βοήθεια των δύο συγγραφέων. Μου άνοιξαν αυτό το παράθυρο μέσα από το οποίο μπορώ να δω τον κόσμο διαφορετικά. Έφυγα από το ντουβάρι που έβλεπε την αξία αποκλειστικά μέσα από τις αγορές και είδα ότι η αξία είναι κι αυτή ένα κοινό, με τον τρόπο που είναι το υλικό που μας συνδέει και αλληλεπιδρούμε», σημείωσε στη συνέχεια, προσθέτοντας πως το υλικό αυτό «έχει γίνει τόσο αόρατο, όσο είναι το νερό για τα ψάρια. Μας περιβάλλει τόσο πολύ, που ο μόνος τρόπος για να καταλάβουμε ότι υπάρχει είναι όταν αρχίζει να καταστρέφεται».

Μάλιστα, όπως τόνισε ο κ. Παζαΐτης, «στην πανδημία σταματήσαμε να αλληλεπιδράμε με τον κόσμο όπως θα μπορούσαμε, και καταλάβαμε πως η αξία της κοινωνικής ζωής καταστρεφόταν καθημερινά – κάτι το οποίο αποτυπωνόταν και στους εθνικούς λογαριασμούς, δεν είναι τυχαίο ότι είχαμε ύφεση. Δεν μπορεί να υπάρχει λειτουργική κοινωνία και λειτουργικό κράτος αν δεν υπάρχει αυτό το υγιές στρώμα κοινωνικής αξίας να τα περιβάλλει».

«Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στο P2P Lab, να εξερευνήσουμε μαζί το υλικό που μας συνδέει όταν κάνουμε έρευνα και να δούμε τι αντίκτυπο έχει στην κοινωνία, αναζητούμε πώς μπορούμε να παραγάγουμε αξία μαζί. Δεν μπορούμε να υπάρχουμε χωρίς να συνυπάρχουμε», δήλωσε καταληκτικά.