Στον πυλώνα του κράτους συναντάμε όλες εκείνες τις πολιτικές που αφορούν κρατικούς θεσμούς και το λεγόμενο κοινωνικό κράτος ή κράτος πρόνοιας. Οι τομείς των κοινωνικών ασφαλίσεων, της υγείας, της εργασίας και της εκπαίδευσης αποτελούν παραδοσιακά πεδία πάνω στα οποία διαρθρώνονται πολιτικές οι οποίες συνδέονται με τη φροντίδα.
Πέρα από την πρόσβαση σε αυτά τα πεδία, η οποία εμπλέκεται και με τα πεδία των δικαιωμάτων και της έννοιας του πολίτη, και άρα της μεταναστευτικής πολιτικής, οι κρατικές πολιτικές διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τόσο το παρεχόμενο πλαίσιο φροντίδας «από τα πάνω» όσο και τις καθημερινές υποδομές φροντίδας. Την ίδια στιγμή, σε όλο το φάσμα της κοινωνικής πολιτικής και της κοινωνικής πρόνοιας υπάρχει ένα δίπολο: το κράτος από τη μία μπορεί να υποστηρίζει όσους πληθυσμούς το έχουν ανάγκη, από την άλλη να ασκεί κοινωνικό έλεγχο και μέσα από κοινωνικές πολιτικές (ή την απουσία τους) να τιμωρεί και να πειθαρχεί.[1] Για τον λόγο αυτό, ένα βασικό πολιτικό πρόταγμα είναι ο ριζικός και ολιστικός εκδημοκρατισμός αυτών των θεσμών, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο.
Οι πολιτικές που διέπουν το κράτος πρόνοιας αλλάζουν μέσα στο χρόνο ως αποτέλεσμα συγκρούσεων διαφορετικών αξιών, ιδεολογικών, οικονομικών και πολιτικών προσεγγίσεων και θρησκευτικών πεποιθήσεων. Οπότε, αν δούμε ιστορικά τον ρόλο του κράτους στην παροχή υπηρεσιών φροντίδας στην Ελλάδα, θα αντιληφθούμε ότι το κράτος πρόνοιας δεν έχει διαμορφωθεί μέσα από κάποιον συγκροτημένο σχεδιασμό, αλλά αντίθετα χαρακτηρίζεται από έντονη έως και ολέθρια αποσπασματικότητα, αδύναμους κρατικούς θεσμούς και φορείς σε όλα τα επίπεδα, και υποτίμηση των επαγγελμάτων φροντίδας. Αυτό σημειώνει πως οι παρεχόμενες υπηρεσίες είναι και αυτές υπολειμματικού χαρακτήρα και καταλήγουν να απευθύνονται κυρίως σε ομάδες του πληθυσμού με πολύ χαμηλά εισοδήματα και άρα περιορισμένη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν ιδιωτικούς φορείς. Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας και έπειτα η έξαρση της πανδημίας του covid απαξίωσαν και αποδιάρθρωσαν περαιτέρω τις πολιτικές των κοινωνικών ασφαλίσεων, της υγείας, της εργασίας και της εκπαίδευσης. Την ίδια στιγμή, οι νεοφιλελεύθερες και νεοσυντηρητικές κυβερνητικές πολιτικές προσπαθούν να καλλιεργήσουν την έννοια της ιδιωτικής φροντίδας και της ατομικής ευθύνης, σύμφωνα με την οποία κάθε πολίτης φροντίζει ο ίδιος για τον εαυτό του και την οικογένειά του.
[1] Ιωακειμίδης, Β. (2012), Κοινωνική Εργασία για την Κοινωνική Δικαιοσύνη. Ριζοσπαστική και Κριτική Κοινωνική Εργασία. Πρακτική, Παραδείγματα. Αθήνα: Ίων.