Φτιάξε μια όαση για τις μέλισσες

Προστατεύουμε τη βιοποικιλότητα στο αστικό περιβάλλον

Μέρος των επετειακών εκδηλώσεών μας ήταν και το πρακτικό εργαστήριο «Φτιάξε μια όαση για τις μέλισσες» – μια αστική παρέμβαση που μετέτρεψε το πάρκο τσέπης στην οδό Ιωάννου Μιχαήλ και Αγαπηνού, στη γειτονιά της Αλεξάνδρου Σβώλου, σε έναν από τους ελάχιστους χώρους της Θεσσαλονίκης που είναι φιλικοί για τις μέλισσες. Το εργαστήριο που πραγματοποιήσαμε με την εξειδικευμένη ομάδα The Bee Camp είχε στόχο να μάθουμε πράγματα για τα πολυάσχολα αυτά έντομα και να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό για τους κινδύνους που τα απειλούν, αλλά και να κάνουμε φυτεύσεις ώστε να μπορούν να βρίσκουν τροφή.

Τα έντομα αποτελούν ένα από τα θεμέλια της ζωής στον πλανήτη μας – και ιδιαίτερα τα επικονιαστικά έντομα όπως οι μέλισσες, χάρη στα οποία διαθέτουμε το ένα τρίτο της τροφής μας! Ωστόσο, εξαιτίας της βιομηχανικής καλλιέργειας, των ζιζανιοκτόνων και της εξαφάνισης των βιοτόπων τους ο πληθυσμός τους παγκοσμίως έχει μειωθεί δραματικά με απειλητικές συνέπειες για όλους. Επιπλέον οι αστικοί χώροι, και πιο συγκεκριμένα οι ελληνικές πόλεις, που διαθέτουν ελάχιστο πράσινο και πολύ μικρή ποικιλία φυτών, είναι τόποι αφιλόξενοι για τις μέλισσες, οι οποίες πρακτικά δεν βρίσκουν άνθη κατάλληλα για να τραφούν και έτσι δεν μπορούν να επιζήσουν.

Το εργαστήριο υλοποιήθηκε από την Ανθή Φουντά και την Αγγελίνα Κανελλοπούλου του The Bee Camp, οι οποίες μας έδωσαν πολλές χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις μέλισσες και τον καθοριστικό ρόλο τους τόσο στα οικοσυστήματα όσο και στη διατροφή του ανθρώπινου είδους. Στη συνέχεια όλοι μαζί φυτέψαμε φιλικά προς τις μέλισσες φυτά –πλούσια σε νέκταρ και γύρη– όπως ρίγανη, λεβάντα, δεντρολίβανο, βασιλικό, εχινάκεια και φασκόμηλο, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις ώστε να προσελκυστούν στο πάρκο επικονιαστικά έντομα και να ενισχυθεί με τον τρόπο αυτό η βιοποικιλότητα των πόλεών μας.

Μέσα στην αστική έρημο λοιπόν φτιάξαμε όντως μια όαση για τις μέλισσες, οικειοποιούμενοι τον δημόσιο χώρο με μια αντίληψη αστικού σχεδιασμού όπου όλοι οι άνθρωποι, οι οικογένειες και τα είδη είναι ευπρόσδεκτα!

Η δράση μας «Φτιάξε μια όαση για τις μέλισσες» φιλοξενήθηκε στο πάρκο τσέπης στην οδό Ιωάννου Μιχαήλ και Αγαπηνού – έναν χώρο εμβληματικό σε πανελλήνιο επίπεδο ως παράδειγμα αστικής παρέμβασης «από τα κάτω». Το πάρκο μάς παραχώρησε πρόθυμα η συνέλευση της Πρωτοβουλίας της Γειτονιάς Αλεξάνδρου Σβώλου, που το δημιούργησε και το διαχειρίζεται.
Οι μέλισσες μάς δίνουν πολλά περισσότερα από το μέλι. Υπολογίζεται πως σ’ αυτά τα πολυάσχολα έντομα και στον επικονιαστικό τους ρόλο χρωστάμε το ένα τρίτο της τροφής μας! Ωστόσο, εξαιτίας της βιομηχανικής καλλιέργειας και των ζιζανιοκτόνων ο πληθυσμός τους παγκοσμίως έχει υποστεί δραματική μείωση με προφανείς συνέπειες για όλους...
Το εργαστήριο σχεδιάστηκε από το The Bee Camp, την πρώτη οργάνωση στην Ελλάδα για την προστασία των μελισσών. Στόχος μας ήταν να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό, να κάνουμε φυτεύσεις ώστε να προσελκύσουμε τις μέλισσες και να συμβάλουμε έτσι στην αστική βιοποικιλότητα.
Η δράση ξεκίνησε με παιχνίδια γνωριμίας, όπου ο καθένας και η καθεμιά κλήθηκαν να πουν κάτι που γνωρίζουν για τις μέλισσες. Εδώ η Κυριακή Μεταξά, συντονίστρια προγραμμάτων οικολογίας στο Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ, καταθέτει τις εμπειρίες της από τα συμπαθή έντομα.
Μερικά από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που μάθαμε στο εργαστήριο είναι ότι υπάρχουν πάνω από 20.000 είδη μελισσών και ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών (γύρω στο 90%) ζουν μοναχικά και όχι κοινωνικά σε κυψέλες. Επιπλέον, πάνω από το 70% των ειδών ζουν κάτω από το έδαφος, σε τρύπες που σκάβουν στο χώμα!
Τα 20.000 είδη μελισσών τρέφονται όλα τους με νέκταρ και γύρη λουλουδιών. Καθώς πετούν από το ένα άνθος στο άλλο για να τραφούν, η γύρη κολλά στο χνουδωτό σώμα τους και μεταφέρεται σε άλλα άνθη. Αυτή είναι η διαδικασία της επικονίασης, χάρη στην οποία γονιμοποιούνται τα λουλούδια των φυτών και μετατρέπονται σε σπόρους και καρπούς.
Οι πόλεις μας, με το ελάχιστο πράσινο και την έλλειψη ποικιλίας στα διαθέσιμα φυτά, δεν είναι καθόλου φιλικές προς τις μέλισσες και άλλα επικονιαστικά έντομα. Έτσι, μία από τις δράσεις μας ήταν να φυτέψουμε λουλούδια πλούσια σε γύρη και νέκταρ, ώστε τα έντομα να μπορούν να τραφούν.
Μεταξύ των φυτών που είναι φιλικά προς τις μέλισσες είναι η ρίγανη, η λεβάντα, το δεντρολίβανο, ο βασιλικός, η εχινάκεια και το φασκόμηλο. Παράλληλα δεν χρειάζονται ιδιαίτερη περιποίηση, ενώ και οι άνθρωποι τα χρησιμοποιούν με πολλούς τρόπους.
Η Ανθή Φουντά (αριστερά) και η Αγγελίνα Κανελλοπούλου (δεξιά) από το The Bee Camp, που μας μύησαν στα μυστικά των μελισσών και στον ιδιαίτερο ρόλο τους για τα οικοσυστήματα.
Μια αστική όαση (και) για τις μέλισσες είναι ένα μήνυμα ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε σημεία όπου όλοι οι άνθρωποι, οι οικογένειες και τα είδη είναι ευπρόσδεκτα!