Ενεργειακή δημοκρατία στην Ελλάδα: Μετρώντας τον κοινωνικό αντίκτυπο των ενεργειακών κοινοτήτων

Παρότι ο περιβαλλοντικός και οικονομικός αντίκτυπος κοινοτικών ενεργειακών έργων αναγνωρίζεται επαρκώς και σε μεγάλο βαθμό είναι μετρήσιμος, πρόκληση αποτελεί η αποτύπωση του κοινωνικού τους αντίκτυπου, γενικότερα αλλά και ειδικά στην Ελλάδα. Πολύτιμη, και ευελπιστούμε χρήσιμη, γνώση γύρω από το ζήτημα συγκεντρώθηκε και αναδείχθηκε με διάφορα μέσα στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου «Χαρτογράφηση του κοινωνικού αντίκτυπου των ενεργειακών κοινοτήτων», που υλοποιείται χάρη στη συνεργασία φορέων που υποστηρίζουν την ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων. 

Πρόκειται για κοινή πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενεργειακών Κοινοτήτων REScoop.eu, της Electra Energy coop και του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ - Γραφείο Θεσσαλονίκης, ενώ στη συνέχεια την υποστήριξή τους παρείχαν η διεπιστημονική ερευνητική συλλογικότητα P2P Lab καθώς και ο πανελλαδικός φορέας εκπροσώπησης Δέσμη Ενεργειακών Κοινοτήτων.

Από το 2021, οπότε ξεκίνησε το έργο, έως και σήμερα (2025), πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από δράσεις με θέμα τον κοινωνικό αντίκτυπο των ενεργειακών κοινοτήτων στην Ελλάδα, με αποκορύφωμα τη δημιουργία πρακτικών εργαλείων για τη μέτρηση του κοινωνικού αντίκτυπου από τα ίδια τα μέλη των ενεργειακών κοινοτήτων, που είναι διαθέσιμα μέσω της ιστοσελίδας ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΟΙΝΗ. Η έκδοση συγκαταλέγεται σε αυτές τις δράσεις και παρουσιάζει τα αποτελέσματα τριών συμμετοχικών εργαστηρίων που πραγματοποιήθηκαν σε Καρδίτσα, Κρήτη και Αθήνα, σε συνεργασία με τις ενεργειακές κοινότητες ΕΣΕΚ, της Καρδίτσας, τη Μινώα και τον Υπερίωνα. Μέσα από αυτά οι ίδιες οι κοινότητες μοιράζονται γνώσεις, μαθήματα και πρακτικές εμπειρίες, καταλήγοντας σε μία πρώτη αξιολόγηση με βάση 22 δείκτες κοινωνικού αντικτύπου. 

Παρά το γεγονός ότι ο θεσμός των ενεργειακών κοινοτήτων είναι νέος και δεν έχει υποστηριχθεί επαρκώς, ο αντίκτυπος που ήδη καταγράφεται είναι σημαντικός. Τα αποτελέσματα της έρευνας αλλά και τα συμπεράσματα από τη χρήση των εργαλείων ευελπιστούμε να παρέχουν χρήσιμα δεδομένα στις ανοιχτές, αυθεντικές και ευρείας βάσης ενεργειακές κοινότητες, ώστε να εμπλουτίσουν τα επιχειρήματά τους σχετικά με τον μοναδικό χαρακτήρα τους και τον ρόλο τους σε ένα πιο δημοκρατικό, συμπεριληπτικό και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα, όπως και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των τοπικών κοινωνιών.