Τι προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο για την τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας;

Η προμήθεια και η τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας στην ελληνική αγορά ρυθμίζεται από τον Νόμο 4001/2011 «Για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις»^[1], τον Νόμο 4986/2022/Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944^[2], και από τον Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες^[3]. Οι διατάξεις του Κώδικα εξασφαλίζουν αφενός την προστασία των καταναλωτών και αφετέρου την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού στον κλάδο προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.

Με την ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 στο εθνικό θεσμικό πλαίσιο, οι προμηθευτές έχουν υποχρέωση να παρέχουν στους πελάτες τους στοιχεία σχετικά με:

• Τη συνεισφορά κάθε ενεργειακής πηγής στο συνολικό μείγμα καυσίμων του εκάστοτε προμηθευτή κατά το προηγούμενο έτος. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να παρέχονται με τρόπο κατανοητό και σαφώς συγκρίσιμο, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο προμηθευτή, εάν αυτός δραστηριοποιείται σε περισσότερα Κράτη Μέλη της ΕΕ.
• Πληροφορίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όσον αφορά τουλάχιστον τις εκπομπές CO2 που εκλύονται ως αποτέλεσμα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το συνολικό μείγμα καυσίμων του προμηθευτή κατά το προηγούμενο έτος.

Οι προμηθευτές μπορούν να επιλέξουν διάφορα κανάλια επικοινωνίας προκειμένου να συμμορφωθούν με τα παραπάνω, είτε μέσω του λογαριασμού κατανάλωσης και των πληροφοριών τιμολόγησης, απευθείας ή με παραπομπή σε συγκεκριμένη πηγή, είτε σε χωριστό έγγραφο συνημμένο στον λογαριασμό κατανάλωσης.

Ειδικότερα, ο Κώδικας προβλέπει σαφή, εύλογα και διαφανή κριτήρια βάσει των οποίων δύνανται να αναπροσαρμοστούν οι χρεώσεις προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας, ορίζει το περιεχόμενο των λογαριασμών και προβλέπει τις «Βασικές Αρχές Τιμολόγησης Ηλεκτρικής Ενέργειας». Οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν:

• την απλότητα και διαφάνεια της πληροφόρησης σχετικά με τις εφαρμοζόμενες χρεώσεις και τις προσφερόμενες υπηρεσίες,
• την αμερόληπτη μεταχείριση πελατών που παρουσιάζουν παρόμοια καταναλωτικά χαρακτηριστικά, 
• την ανάκτηση του πραγματικού κόστους της προσφερόμενης υπηρεσίας (της προμήθειας), ώστε να διασφαλιστεί η δυνατότητα παροχής των υπηρεσιών αυτών στο μέλλον. 

Επιπρόσθετα, η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων, ως ανεξάρτητη αρχή με κύρια αρμοδιότητα την εποπτεία της αγοράς ενέργειας, εξέδωσε δύο φορές κατευθυντήριες οδηγίες προς τους προμηθευτές^[4], το 2020 και το 2021. Οι οδηγίες αυτές εξειδικεύουν τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι χρεώσεις προμήθειας, ώστε να θεωρούνται σαφείς, εύληπτες και διαφανείς και να επιτρέπουν την εύκολη σύγκριση μεταξύ των τιμολογίων και των προσφορών των προμηθευτών. Επιπλέον, προωθείται η αρχή της διαφάνειας τόσο σε προσυμβατικό επίπεδο, όταν δηλαδή οι καταναλωτές συγκρίνουν τις προσφορές προμήθειας, όσο και κατά την εκτέλεση της σύμβασης, ιδίως στο επίπεδο του λογαριασμού κατανάλωσης. 

Οι οδηγίες αυτές έχουν χαρακτήρα γνωμοδοτικό, συνεπώς δεν λειτουργούν δεσμευτικά προς τους προμηθευτές. Εντούτοις, η συμμόρφωση με αυτές θα διευκολύνει τους καταναλωτές να αντιλαμβάνονται εκ των προτέρων τη φύση του προσφερόμενου τιμολογίου και τον βαθμό έκθεσής τους στον κίνδυνο διακύμανσης των τιμών στις χονδρικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπρόσθετα, η υιοθέτηση ενός πιο κατανοητού και εύκολα συγκρίσιμου λογαριασμού μπορεί να συμβάλλει στην εδραίωση σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των προμηθευτών και των πελατών τους. Αυτό μεταφράζεται και σε μειωμένο αριθμό παραπόνων και μικρότερο φόρτο εργασίας για τα τμήματα εξυπηρέτησης πελατών, μικρότερη διαφυγή πελατών, και γενικότερα ενισχύει τον υγιή ανταγωνισμό στην αγορά. 

Χρεώσεις που περιλαμβάνει ο λογαριασμός ηλεκτρικής ενέργειας

Οι λογαριασμοί χωρίζονται σε έναντι και εκκαθαριστικούς. Ο εκκαθαριστικός λογαριασμός ρεύματος περιλαμβάνει την αξία της κατανάλωσης ολόκληρης της περιόδου που καταμετρήθηκε (ανά τέσσερις μήνες), μειωμένη ή αυξημένη ανάλογα με τους ενδιάμεσους έναντι λογαριασμούς, που εκδίδονται κάθε μήνα. Προκειμένου να εκδώσει τον έναντι λογαριασμό, ο προμηθευτής υπολογίζει κατ’ εκτίμηση την κατανάλωση ανατρέχοντας στο ιστορικό καταναλώσεων του κάθε πελάτη από το προηγούμενο έτος. Αρκετοί προμηθευτές παρέχουν στους πελάτες τους τη δυνατότητα καταχώρισης της κατανάλωσης διαδικτυακά (π.χ., μέσω ειδικής εφαρμογής) και εκδίδουν τον έναντι λογαριασμό με μεγαλύτερη ακρίβεια. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως συγκεκριμένες ομάδες καταναλωτών δεν είναι σε θέση να επωφεληθούν από την δυνατότητα αυτή (π.χ., άτομα μεγάλης ηλικίας).

Οι χρεώσεις που απαρτίζουν τον λογαριασμό ηλεκτρικής ενέργειας, αφορούν:

• Το κόστος της ενέργειας και τις υπόλοιπες δαπάνες για την προμήθειά της, που αποτελούν τις ανταγωνιστικές χρεώσεις του λογαριασμού. 
• Τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, που εγκρίνονται από το κράτος:
  • Τέλη χρήσης του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (υπέρ του Διαχειριστή του Συστήματος Μεταφοράς – ΑΔΜΗΕ) 
  • Τέλη χρήσης του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (υπέρ του Διαχειριστή του Δικτύου Διανομής – ΔΕΔΔΗΕ)
  • Τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ωφέλειας (ΥΚΩ) 
  • Το Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ)
• Τις χρεώσεις προς τρίτους, διάφορους φόρους, τέλη και τον ΦΠΑ. 

Οι χρεώσεις που περιλαμβάνονται στο μη ανταγωνιστικό σκέλος του λογαριασμού (ή πιο απλά, οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις όπως και οι χρεώσεις υπέρ τρίτων) παρουσιάζονται αναλυτικότερα στα υπόλοιπα άρθρα του αφιερώματος.