Το καυτό θέμα της ενέργειας από μια κοινωνική σκοπιά συζητήθηκε στην τρίτη ενότητα με τον τίτλο «Ανοίγοντας τον δρόμο για την ενεργειακή δημοκρατία». Η Αλίς Κοροβέση, διευθύνουσα σύμβουλος του INZEB, μίλησε για το πολυδιάστατο φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας, από το οποίο κινδυνεύουν δυνητικά οι πάντες. Όπως τόνισε η ίδια, η κλιματική ουδετερότητα, που αποτελεί στόχο της ΕΕ ως το 2050, πρέπει να συνοδεύεται από ενεργειακή δημοκρατία, δηλαδή εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας και ενεργό συμμετοχή των πολιτών στην παραγωγή ενέργειας. Αυτό μπορεί να συμβεί με διάφορους τρόπους. Συγκεκριμένα, το ζήτημα της δυναμικής εισαγωγής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό σύστημα έθεσε η Ιωάννα Θεοδοσίου, συνεργάτιδα πολιτικής στο The Green Tank. Μιλώντας ειδικότερα για την προσπάθεια –ιδίως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία– να μειωθεί η εξάρτηση από το φυσικό αέριο, έκανε σαφές με επίσημα στοιχεία πως οι ΑΠΕ είναι πιο συμφέρουσες από την επιστροφή στον λιγνίτη και υπογράμμισε ότι υπάρχουν σχετικοί οικονομικοί πόροι που μένουν ανεκμετάλλευτοι. Ο Δημήτρης Κιτσικόπουλος, αντιπρόεδρος της οργάνωσης Electra Energy, αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις ενεργειακές κοινότητες επισημαίνοντας ότι εδώ και κάποια χρόνια υπάρχει πλέον νομικό πλαίσιο για τη λειτουργία τους, ενώ εκτίμησε πως όταν πολλές ενεργειακές κοινότητες μπαίνουν διεσπαρμένες μέσα στο ενεργειακό σύστημα, αυτό γίνεται συνολικά πιο δημοκρατικό. Τέλος, η Irene HongPing Shen, από το Trade Unions for Energy Democracy (TUED), μεταφέροντας μια μεγάλη διεθνή εμπειρία, επέμεινε στο ότι η ενέργεια πρέπει να ανήκει στον δημόσιο τομέα ή έστω να ελέγχεται από αυτόν. Μόνο μέσα από τη δημόσια ιδιοκτησία της ενέργειας, είπε, μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι της κλιματικής ουδετερότητας, να προσεγγιστεί η ενεργειακή δημοκρατία, να ενσωματωθούν οπτικές όπως ο φεμινισμός και να γίνει ένας σωστός σχεδιασμός της μετάβασης, ώστε να μη δημιουργηθεί ενεργειακό χάος.

«Ενδυναμώνοντας ανοιχτές, συμπεριληπτικές κοινότητες» ήταν ο τίτλος της τελευταίας συνεδρίας, με θέμα τα προβλήματα που υπάρχουν στην υποστήριξη των κάθε είδους μειονοτήτων, τον ρόλο των τοπικών αρχών και κοινοτήτων, αλλά και γενικότερα τη διαχείριση μιας καινούργιας κοινωνικής δυναμικής που γεννιέται τα τελευταία χρόνια και μας καλεί να επανεξετάσουμε τον τρόπο που ζούμε μαζί. Ειδικότερα συζητήθηκαν η συμπερίληψη των γυναικών στον αστικό σχεδιασμό και το ζήτημα της ένταξης των προσφύγων. Η Εύα Γρηγοριάδου, αρχιτεκτόνισσα από την ομάδα Urbana, κατέδειξε μέσα από την επαγγελματική εμπειρία της την ανάγκη ο αστικός σχεδιασμός να είναι συμμετοχικός, συμπεριληπτικός και να ενσωματώνει την οπτική του φύλου, επισημαίνοντας ότι η ισότητα των φύλων πρέπει να εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς της ζωής. Η Ελένη Μουγιάκου, από την ομάδα Commonspace, τόνισε ότι στον σχεδιασμό ενός έργου πρέπει να εμπλέκονται εξαρχής οι άνθρωποι που επηρεάζονται απ’ αυτό, καθώς κάτι τέτοιο δεν είναι μόνο δικαίωμά τους αλλά παράγει και καλύτερα αποτελέσματα. Φωτίζοντας μια άλλη πτυχή της συμπερίληψης, ο Σίμος Δανιηλίδης, δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών και πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής της ΚΕΔΕ, έδωσε συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά με τη φιλοξενία και ενσωμάτωση των προσφύγων στον δήμο του, ιδίως όσον αφορά την εκπαίδευση των παιδιών και τη στέγαση, ενώ επέμεινε ιδιαίτερα, και πάλι με συγκεκριμένα στοιχεία, στον θετικό οικονομικό αντίκτυπο που έχουν για την τοπική κοινωνία όλες αυτές οι δράσεις. Τέλος, ο διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες Λευτέρης Παπαγιαννάκης, περιγράφοντας την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα από άποψη ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατέληξε ότι το βασικό που χρειάζεται είναι να δημιουργηθεί θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα μπορεί να λειτουργεί κάτω από οποιεσδήποτε πολιτικές συνθήκες, ανεξάρτητα από τη βούληση ή την απροθυμία των ηγετών ή των τοπικών αρχόντων.

Κάθε συνεδρία συνοδεύτηκε από γόνιμη συζήτηση μεταξύ των ομιλητών και ομιλητριών, της συντονίστριας αλλά και του κοινού, το οποίο παρενέβη με καίριες ερωτήσεις και τοποθετήσεις προωθώντας ακόμη περισσότερο τον διάλογο. Στο συνέδριο έγινε χρήση και της εφαρμογής Mentimeter, η οποία επέτρεψε στο κοινό να συμμετέχει στη συζήτηση σε πραγματικό χρόνο απαντώντας στα εύστοχα ερωτήματα της Αλεξίας Καλαϊτζή.

Το Φόρουμ Ιδεών όμως δεν περιορίστηκε μόνο σ’ αυτές τις τέσσερις συνεδρίες. Κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων πραγματοποιήθηκαν στο φουαγιέ τέσσερις συναντήσεις γνωριμίας με στρατηγικούς συνεργάτες μας και σύντομες παρουσιάσεις προγραμμάτων που το Ίδρυμα υποστήριξε τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, ο Βαγγέλης Κοσμάτος (G-All – Η Συμμαχία των Φύλων) παρουσίασε την καμπάνια «Αποδομώντας έμφυλα στερεότυπα», η Βίκυ Τζέγκα (ΕΚΠΟΙΖΩ) τη μεγάλη πρωτοβουλία «Καθαροί λογαριασμοί ενέργειας», η Γεωργία Μπεκριδάκη (Dock – Συνεργατικός Χώρος για την Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία) την έκδοση «Συμμετοχικός δημοτικός προϋπολογισμός» και η Νάγια Καλφέλη (τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ) βασικά σημεία της έρευνας “More (about) Borders, less (about) Humans: Media Coverage of Migration and Asylum Seeking in Greece”, που αφορά τον τρόπο κάλυψης του προσφυγικού από τα ΜΜΕ. Οι παρουσιάσεις συνάντησαν το έντονο ενδιαφέρον του κοινού του συνεδρίου, που σε αρκετές περιπτώσεις θυσίασε τον... καφέ του για να τις παρακολουθήσει, να πάρει μια μικρή γεύση και να προμηθευτεί το αντίστοιχο υλικό.

Στο κλείσιμο του συνεδρίου ο Μιχάλης Γουδής, διευθυντής του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ, γραφείο Θεσσαλονίκης, μοιράστηκε με τη συντονίστρια και το κοινό τις εντυπώσεις, τις σκέψεις και τα συμπεράσματά του από αυτή την πλούσια σε ερεθίσματα ημέρα. Όπως επεσήμανε, ακούστηκαν πολλά και διαφορετικά πράγματα, από πολλές και διαφορετικές οπτικές γωνίες, καθώς τα περισσότερα από τα θέματα είναι ακόμη ανεξερεύνητα και υποτιμημένα στον ελληνικό δημόσιο διάλογο, στον οποίο μόλις τώρα εισάγονται. Επομένως, κατέληξε, η σημαντική συμβολή του Ιδρύματός μας σ’ αυτόν τον διάλογο θα πρέπει να συνεχιστεί και μέσα από περαιτέρω συναντήσεις και δράσεις.